"To koliko smo u nečemu 'uspjeli' ne zavisi isključivo od našeg rada ili talenta. Zavisi od mnogih društvenih okolnosti i privilegija koje imamo ili nemamo. Nijeste krivi ako ne uspijete i nijeste jedini, mnogima društvo ne daje šansu. Što ne znači da se ne treba boriti”, poruka je Katarine Jović, doktoranda na Odeljenju za istoriju umjetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu.

Poručuje i da u slijepoj trci za priznanjem, često zaboravimo, a ne bi smjeli, kuda smo krenuli i preko čega gazimo.

Naša sagovornica dobitnica je više prestižnih stipendija, a jedna o njih joj je, omogućila i usavršavanje u Berlinu, u okviru istraživačkog projekta na prestižnom Humboltovom univerzitetu. Osim toga završila je veb dizajn na IT Akademiji.

Kroz formalno obrazovanje prolazila je, kaže, bez teškoća, kao đak generacije u osnovnoj i lučonoša u srednjoj školi, i taj period više pamti po vanškolskim aktivnostima koje su se, ističe, u njenoj porodici smatrale jednako važnim.

“Osnovno i srednjoškolsko obrazovanje stekla sam u Budvi, u JU 'Stefan Mitrov Ljubiša', 'Druga osnovna škola' i SMŠ 'Danilo Kiš', smjer - Opšta gimnazija. Umjesto insistiranja na takmičarskom duhu, roditelji su podsticali igru, pronalaženje sopstvenih interesovanja i pomjeranje ličnih granica. Vjerujem da smo zbog toga sestra i ja lako napredovale u stvarima koje su nas privlačile: ona je postala reprezentativka Crne Gore u plivanju, a ja u debate”.

Upravo zahvaljujući takvom vaspitnom modelu, postepeno je, kaže razvila svijest o sopstvenim željama, privilegijama i ograničenjima.

“U tom periodu razvila se i odgovornost koja nije bila usmjerena samo ka drugima, već i prema sebi. Srednja škola donijela mi je veću sigurnost u sopstvena interesovanja. Uz govorništvo, počela sam intenzivnije da razmišljam o društvu u kom odrastam”, priča nam Jović.

A, to se odrazilo i na odabir životnog poziva.

 Katarina Jović; Foto: Privatna arhiva

“Diplomu sam stekla na Filozofskom fakultetu Univerziteta u Beogradu, na Odjeljenju za istoriju umjetnosti. Diplomske i master studije donijele su nove načine sazrijevanja, te su se iskristalisale i teme kojima sam odlučila da posvetim svoj naučni rad”.

Potrebu za dubljim razumijevanjem prošlosti i vizuelne kulture podneblja u kom je odrastala, preusmjerili su je ka doktorskim studijama koje trenutno pohađa na Katedri za studije umjetnosti i vizuelne kulture novog vijeka.

“Nešto više od godinu provela sam na stručnom usavršavanju u Berlinu, u okviru istraživačkog projekta na Humboltovom univerzitetu”.

U međuvremenu, u želji da stekne više mogućnosti za rad i vještine digitalnog izražavanja, završila je veb dizajn na IT Akademiji.

 Katarina Jović; Foto: Privatna arhiva

Naša sagovornica je i mišljenja da mala država kakva je Crna Gora pruža mogućnost za lakše isticanje, ali isto tako, može brže i trajnije da zatvori vrata, posebno ukoliko joj nedostaje kontrolnih mehanizama.

“Crna Gora pružila mi je vrijedna iskustva, ali mi je pokazala da putevi mogu biti i neprohodni. To me je više puta razočaralo, ali i osnažilo”.

Najveći izazovi nastali su, priznaje, onda kada je shvatila da se u našem društvu podržava znatiželja, kritičko mišljenje i sopstveni integritet, ali samo do određenih granica.

“To sam shvatila davno, a još učim da se izborim sa pritiscima i ograničenjima. Naše društvo se ne plaši uspješnijih ljudi (to isto društvo vas i proglašava uspješnima), već slobodnijih. Nagrađujemo servilnost, plašimo se prkosa. Cilj mi je da sačuvam integritet. Imam sjajne primjere oko sebe. Učim od prijatelja, porodice i supruga. To su najsnažniji ljudi koje znam”, ponosno će Jović.

Tokom studiranja, u kontinuitetu Katarina Jović bila je dobitinica različitih stipendija, što joj je, svakako, predstavljalo olakšanje. Konstatuje i da su državne stipendije , nažalost, na našim prostorima privilegija onih koji su već u mogućnosti da se u potpunosti posvete studijama.

“Većina studenata mora da radi tokom školovanja, a rad oduzima vrijeme i snagu za učenje, pa tako uskraćuje i mogućnost za stipendiju.

Ukoliko godišnju stipendiju pak i dobijete, pomoći će vam samo da “pregurate” studentske dane”.

Zato, kako kaže, novčanu podršku za studente i vidi više kao potrebu i nuždu, nego kao nagradu.

“Smatram da bi, uz državne stipendije (ne kredite!) namijenjene svima, bilo omogućeno studiranje i onima koji to žele, ali zaista ne mogu da priušte.

Umjesto grantova tog tipa, izdvojiću stipendiju koja mi je omogućila profesionalno i lično sazrijevanje u Berlinu, gradu u kojem sam dugo željela na živim. To je istraživačka stipendija DAAD fondacije, namijenjena doktorandima. Zahvaljujući njoj, imala sam priliku da boravim više od godinu na Humboltovom univerzitetu i da profesionalno i lično sazrijevam uz velike stručnjake iz moje oblasti, sa kojima se saradnja nastavila i nakon isteka stipendije”.

 Katarina Jović; Foto: Privatna arhiva

Od svih priznanja kao najdragocjenije izdvaja nagradu za studenta generacije u klasi na Odeljenju za istoriju umjetnosti, po završetku osnovnih studija. Mišljenja je, pak, da sistemi nagrađivanja i isticanja pojedinaca mogu biti vrlo problematični.

“Nelagodnost povodom nagrade za studenta generacije sam još tada osjećala, jer do uspješnog završetka studija nijesam došla sama, već okružena nadarenim koleginicama i kolegama. Sa mnogima dijelim divno prijateljstvo, a veliku podršku imam i od svog supruga koji je, takođe, istoričar umjetnosti”, kaže Jović.

Naša sagovornica se od 2019. bavi istraživačkim radom na Odjeljenju za istoriju umjetnosti Filozofskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, a trenutno je zaposlena kao istraživač-saradnik.

“Matični fakultet omogućio mi je angažman u istraživačkim projektima sa fokusom na vizuelnom upravljanju krizama u Srbiji i na Zapadnom Balkanu, te predstavama identiteta u umjetnosti i verbalno-vizuelnoj kulturi novog vijeka.

Na Filozofskom fakultetu u Beogradu sticala je i iskustvo rada u nastavi, a po pozivu  održala predavanja na Sveučilištu u Zagrebu i Humboltovom univerzitetu u Berlinu.

Učestvovala je u međunarodnim i lokalnim konferencijama, organizaciji internacionalnih naučnih skupova, organizaciji izložbi i stručnom vođenju.

“Radove sam objavljivala na maternjem i engleskom jeziku u zbornicima sa skupova i konferencija, monografijama nacionalog značaja i stručnim časopisima kao što su Istorijski zapisi u Crnoj Gori i Zbornik Matice srpske za likovne umjetnosti u Srbiji”.

Tokom boravka u Berlinu, istraživački projekat sprovodila je na Institutu za umjetnost i vizuelnu istoriju Humboltovog univerziteta, ispitujući uticaje germanskih salona na formiranje salonske kulture Boke Kotorske tokom 19. vijeka.

Doktorski istraživački rad, koji je u pripremi, posvetila je analizi vizualizacije građanskih salona koji su, objašnjava, formirani tokom 19. vijeka na teritoriji Boke kotorske, aktivno učestvujući u kreiranju kulturne i društvene istorije tog kraja.

“U međuvremenu, pisala sam naučne članke o odabranim temama iz vizuelne kulture Budve, Dubrovnika i Sarajeva, baveći se interpretacijom istorijskih koncepata, načinima reprezentacije, interpretacije prošlosti i sistemima pamćenja u okviru istorije umjetnosti i arhitekture. Služim se interdisciplinarnim pristupom, koji podrazumijeva znanja i metode iz istorije umjetnosti i srodnih humanističkih disciplina (antropologije, arheologije, filozofije, muzikologije, rodnih studija, itd).

Istražujem vizuelnu kulturu u odnosu na društvene strukture moći, načine privatnog življenja, položaj žene u društvu, kolonijalnu istoriju i politike identiteta, vizuelnu propagandu u medijima, politike očuvanja kulturnih spomenika i umjetnost u vremenima kriza. Interesuju me načini percepcije umjetnosti, njena performativnost i odnosi različitih umjetničkih medija”- samo je dio interesovanja naše sagovornice.

 Katarina Jović; Foto: Privatna arhiva

Smatra i da je strepnja za ekonomski stabilnu budućnost glavni razlog zbog kojeg se većina mladih ljudi usmjerava ka potrazi za nekom boljom budućnošću van Crne Gore.

Konkretan razlog njenog odlaska bio je nepostojanje katedre za izučavanje istorije umjetnosti u našoj zemlji.

Voljela bi, kaže i da stekne mogućnost za post -doktorsko usavršavanje na nekom od univerziteta u inostranstvu i da nastavi da se bavi naučnim radom. Pitali smo je i da li dugoročno gledano, vidi svoj život u Crnoj Gori:

“S obzirom na to da su mogućnosti za profesionalno ostvarenje u mojoj oblasti još  ograničene u Crnoj Gori, za sada to ne planiram. To ne znači da gubim interesovanje za Crnu Goru. Moj istraživački rad aktivno je njoj posvećen”.

Izabirala je, kaže, da ostane u nauci, jer je, to u skladu sa radoznalošću koja je prati od malih nogu.

“Eto, to je možda osobina koja me je dovela do mog poziva. Želja za dubljim razumijevanjem stvari, preispitivanjem i analizom podstakla je upornost da se u ovoj profesiji i ostvarim. Najzad, osjećaj da kad saznam nešto iz prošlosti saznajem i dio sopstvene istorije, donosi mi ličnu satisfakciju”, iskreno će sagovornica portala Dnevno.me.

 Katarina Jović; Foto: Privatna arhiva

Napominje i da uspjeh ne veže isključivo za ostvarenja u poslu, iako joj je to polje izuzetno važno i u njemu pronalazi smisao kroz sopstveni rad i rezultate.

“Zadovoljna sam onda kad osjećam da moj rad može nešto da promijeni. Nije to uvijek vidljivi rad. Uglavnom uspjeh vežemo za neko priznanje, a najvažnije stvari koje činimo su često potpuno nevidljive u datom trenutku. Suštinsku radost pričinjavaju mi ljudi, mjesta, situacije, i to želim da sačuvam”, zaključuje sagovornica serijala “Najbolje iz Crne Gore”.