Crna Gora je u vrhu ljestvice evropskih zemalja koje su veliki potrošači antibiotika. Taj podatak nam govori da kao društvo još nismo shvatili pravu ulogu antibiotika u očuvanju našeg zdravlja, upozoravaju  iz Instituta za javno zdravlje (IJZ).

Povod za pitanja o antiobioticima bila je informacija da će vakcine protiv pneumokoka od ove godine biti dio redovnog kalendara vakcinacije u Crnoj Gori. Njihovim uvođenjem cilj je, između ostalog, da se ukupno smanji upotreba antibiotika što je dragocjeno u borbi protiv antibiotske rezistencije.

Iz IJZ-a pojašnjavaju da se te vakcine daju sa ciljem da kod vakcinisanih smanje rizik od invazivnih pneumokoknih bolesti kao što su: meningitis (zapaljenje moždanih ovojnica), bakterijemija (prisustvo bakterija u krvotoku), pneumonija (upala pluća) sa bakterijemijom, kao i da se smanji učestalost upala pluća koje nisu praćene bakterijemijom i infekcija srednjeg uha (otitis media).

“Konjugovane vakcine protiv pneumokoka mogu smanjiti i kliconoštvo određenim serotipovima ove bakterije.  Treba napomenuti da postoji preko 100 serotipova pneumokoka, ali je relativno mali broj njih odgovoran za najveći udio teških pneumokoknih infekcija.  U Crnoj Gori će zbog utvrđenog prisustva serotipova 3, 6A i 19A biti korišćene samo vakcine koje pored ostalih moraju sadržati ove serotipove”, kazali su iz IJZ.

“Antibiotike ne uzimati na svoju ruku”

U IJZ-u navode da se u Crnoj Gori još uvijek antibiotici smatraju lijekom za snižavanje temperature, lijekom protiv gripa, kašlja, što naravno – nijesu.

“Ako smo tako visoko pozicionirani (visoko u negativnom smislu), svakako da je stanje po pitanju potrošnje antibiotika alarmantno. Podaci o potrošnji antibiotika se sistematično prikupljaju u Crnogorskom institutu za ljekove i medicinska sredstva (CinMED) i u Fondu za zdravstveno osiguranje (FZO). Institut za javno zdravlje Crne Gore povremeno pravi sopstvena istraživanja i presjeke potrošnje antibiotika. Podaci koji dolaze iz svih navedenih izvora pokazuju da pored problema prekomjerne potrošnje antibiotika, postoji i problem dominantne upotrebe širokospektralnih antibiotika, tj. snažnih antibiotika koji djeluju na širok dijapazon različitih vrsta bakterija”, navode u IJZ-u.

Objašnjavaju da takvi antibiotici uništavaju  i „dobre“ bakterije koje čine našu mikrofloru, naseljavaju našu kožu i sluznice i koje su nam potrebne da bismo normalno funkcionisali. 

“Treba voditi računa o tome da antibiotici nisu bezazleni ljekovi. Neki od njih imaju toksično dejstvo na bubrege, neki na jetru, neki na nervni sistem, neki baš na slušni živac, ali ih ljekari ipak propisuju onda kada procijene da je mnogo manja šteta od takvih efekata lijeka u odnosu na štetu koju pacijentu može nanijeti bakterijska infekcija koju ima. Prema tome, antibiotike nikako ne treba uzimati na svoju ruku, već isključivo po preporuci ljekara i na način kako je propisan”, kažu u IJZ-u.

Očekuju da vakcinacija protiv pneumokoka počne u aprilu ili maju

Iz IJZ-a navode i da se, prema Programu imunizacija za 2024, koji je nakon usvajanja od Ministarstva zdravlja objavljen 31. januara, očekuje da će sprovođenje vakcinacije protiv pneumokoka prema redovnom kalendaru početi tokom aprila ili maja, jer je procjena da toliko mogu trajati tenderske procedure i isporuka vakcina.

“Takođe, primarna ciljna grupa, a to su djeca rođena od 01.01.2024, za ovu vakcinaciju dospijeva početkom aprila, jer će se prve doze davati sa navršena tri mjeseca života. Vakcinacija djece rođene tokom 2023. sprovodiće se kao vakcinacija sustizanja, a počeće  nakon što počne imunizacija djece rođene tokom 2024.od kojih zapravo i kreće redovna vakcinacija prema kalendaru u Crnoj Gori. Narednih godina, sva djeca rođena tokom tekuće godine vakcinisaće se prema redovnom kalendaru, a prema mogućnostima biće sprovođena i vakcinacija sustizanja onih koji su propustili priliku ili nisu imali priliku ranije biti vakcinisani (misli se prije svega na djecu do druge godine života)”, objasnili su iz IJZ.

Dodaju da, osim vakcinacije prema redovnom kalendaru, vakcinacija se sprovodi i sprovodiće se prema kliničkim indikacijama kod osoba koje su u posebnom riziku od teških pneumokoknih infekcija, kao što su: anatomska ili funkcionalna asplenija, srpasta anemija, hronične kardiovaskularne i plućne bolesti, šećerna bolest, hronična oboljenja jetre, hronična oboljenja bubrega, nefrotski sindrom, alkoholizam, simptomatska i asimptomatska HIV infekcija, presađivanje organa i tkiva, maligna oboljenja, stariji od 65 godina života u kolektivnom smještaju, te lica sa ugrađenim kohlearnim implantima ili koja se pripremaju za njihovu ugradnju.

S obzirom na to da IJZ vrlo često upujuće apele o važnosti vakcinacije, pitali smo ih kakav odgovor očekuju kada je riječ o ovoj vakcini.

“Do sada vakcinacija ovom vakcinom nije praćena kroz elektronski sistem imunizacija, jer nije bila dio redovnog kalendara. Elektronski sistem praćenja biće uspostavljen kao za ostale vakcine iz redovnog kalendara čim imunizacija započne (april ili maj). Prema podacima na osnovu izvještaja u papirnim formama i prema informacijama sa terena registrovan je porast interesovanja za vakcinaciju prema kliničkim indikacijama tokom prethodne godine. Ovo je vakcina za koju se očekuje da obuhvati prvim dozama budu visoki tj. da prate nivoe obuhvata sa vakcinom protiv difterije, tetanusa, velikog kašlja...”, zaključuju u IJZ-u.