Agencija Ujedinjenih nacija za pomoć palestinskim izbjeglicama (UNRWA), Međunarodni sud pravde i generalni sekretar UN Antonio Gutereš među favoritima su za Nobelovu nagradu za mir za 2024, obilježenu ratovima u Gazi i Ukrajini, ocijenili su evropski eksperti u izjavama za Rojters.

Norveški Nobelov komitet, imajući u vidu ranije odluke, sposoban je da napravi kompletno iznenađenje 11. oktobra, kada tradicionalno objavljuje ko je dobitnik Nobelove nagrade za mir, a nije isključeno ni da ne dodijeli to priznanje.

Kladionice su proglašavale favoritom ruskog opozicionara Alekseja Navaljnog, koji je preminuo u zatvoreničkoj koloniji na Arktiku u februaru, ali on ne može dobiti nagradu posthumno.

Među favoritima kladionica je i ukrajinski predsjednik Volodimir Zelenski, ali je malo vjerovatno da bi mogao da bude laureat, jer je lider nacije koja je u ratu.

Nobelov komitet mogao bi ovoga puta da se fokusira na aktere koji pomažu civilima u patnji.

Direktor Instituta za istraživanje mira u Oslu Henrik Urdal izjavio je Rojtersu da bi UNRWA mogla da bude takav kandidat, jer radi izuzetno važan posao za palestinske civile koji trpe posljedice rata u pojasu Gaze.

Dodjeljivanje nagrade UNRWA moglo bi, s druge strane, da bude kontroverzno, imajući u vidu izraelske optužbe da su pojedini službenici te agencije učestvovali 7. oktobra 2023. godine u napadu militantne grupe Hamas na jug Izraela, što je bio povod za rat u Gazi. Pojedine zemlje zaustavile su finansiranje UNRWA kao rezultat tih optužbi, ali je većina donatora u međuvremenu obnovljena.

Unutrašnja istraga UN utvrdila je da je devet članova osoblja te agencije bilo umiješano u napad Hamasa i oni su dobili otkaze.

UNRWA, inače, optužuje Izrael da pokušava da rasturi tu agenciju, koja je osnovana 1949. godine, a pruža humanitarnu pomoć milionima Palestinaca u Pojasi Gaze, na Zapadnoj obali, u Jordanu, Siriji i Libanu.

"Petočlani Nobelov komitet, koji naimenuje norveški parlament, mogao bi da se fokusira prilikom odlučivanja i na potrebu jačanja međunarodnog svjetskog poretka uspostavljenog poslije Drugog svjetskog rata i njegovu krovnu instituciju – UN, što bi značilo da bi Nobela za mir mogao da dobije Gutereš, samostalno ili sa najvišim sudom UN – Međunarodnim sudom pravde", izjavio je Rojtersu istoričar Asle Sven, koji godinama proučava Nobelovu nagradu za mir.

Nobelov komitet mogao bi da odluči i da ne dodijeli nagradu ove godine, što se dogodilo do sada već 19 puta, posljednji put 1972.

„Možda bi ove godine Nobelov komitet mogao jednostavno da se uzdrži od dodjele nagrade i skrene pažnju na činjenicu da je ovo zaraćena planeta“, izjavio je rukovodilac Instituta za istraživanje mira u Stokholmu Den Smit.

Nominacije za Nobelovu nagradu za mir su tajna već 50 godina, ali oni koji nominuju mogu da odluče da objave koga su predložili.

Među nominacijama koje su već poznate su Agencija UN za izbjeglice (UNHCR), papa Franjo i britanski istoričar prirode i borac za zaštitu divlje prirode Dejvid Atenboro.