Za četiri mjeseca ove godine zabilježena su 332 krivična djela nasilje u porodici ili u porodičnoj zajednici i 20 krivičnih djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici, dok su tokom prošle godine bila 853 krivična djela nasilja u porodici ili porodičnoj zajednici i 33 krivična djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici – saopšteno je Pobjedi iz Uprave policije.

Neda Radović, direktorka NVO Sistem kazala je za Pobjedu da se broj prijavljenih slučajeva porodičnog nasilja povećava, što znači, kako je rekla, da su se žene konačno osvijestile i osnažile, te da su naučile da nasilje nije samo fizičko, već može biti i psihičko, digitalno i ekonomsko. Podaci pokazuju i da su djeca sve češće žrtve porodičnog nasilja,

- Porodično nasilje u Crnoj Gori, nažalost, i dalje predstavlja duboko ukorijenjen problem koji se često smatra „porodičnom i privatnom stvari“ i tabu temom. Međutim, nasilje nikada ne smije biti prećutano niti tretirano kao privatna stvar ili sa izostankom adekvatne sankcije. Svaki pojedinac koji se usudi da izvrši nasilje mora da snosi odgovornost za svoje postupke. Nijedna žena, nijedno dijete, nijedna osoba – bez obzira na pol, uzrast ili poziciju – ne smije da živi u strahu, niti da se osjeća nezaštićeno. Jer ljubav ne boli - kazala je Radović.

Veći broj slučajeva nasilja

Iz Uprave policije Pobjedi su saopštili, odgovarajući na pitanje o broju slučajeva porodičnog nasilja, da se po statistici broj povećava u odnosu na posljednje tri godine, pa tako imamo podatke da je 2022. godine u Crnoj Gori izvršeno 441 krivično djelo nasilja u porodici, kao i 39 krivičnih djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici a kvalifikovana su drugačije, a podnijeto je 478 krivičnih prijava.

- Navedeni broj krivičnih djela učinjen je od 480 lica, od kojih su 422 muškog (dva maloljetna lica), a 58 ženskog pola (dva maloljetna lica). Žrtve izvršenih krivičnih djela nasilje u porodici su 517 lica, 137 muškog i 380 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava, 71 lice je maloljetno (30 muškog i 41 ženskog pola). Tokom iste godine Uprava policije podnijela je 1.600 prekršajnih prijava zbog izvršenih 2.312 prekršaja iz Zakona o zaštiti od nasilja u porodici.

Navedeni broj prekršaja učinjen je od strane 1.399 izvršilaca od kojih je 1.011 muškog (25 maloljetnih lica) i 388 ženskog pola (tri maloljetna lica). Žrtve izvršenih prekršaja su 1.913 lica, od kojih je 751 muškog, a 1.162 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava izvršenih prekršaja, 193 su maloljetna lica (117 muškog i 76 ženskog pola). Na teritoriji Crne Gore tokom 2023. godine izvršena su 422 krivična djela nasilje u porodici ili porodičnoj zajednici i 46 krivičnih djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici, a shodno elementima obilježja kvalifikovana su drugim kivičnim djelima, za koja je podnijeto 446 krivičnih prijava.

Navedeni broj krivičnih djela učinjen je od 450 lica, od kojih je 409 muškog pola (od kojih su šest maloljetnih lica) i 32 ženskog pola (od kojih su tri maloljetna lica). Žrtve izvršenih krivičnih djela nasilja u porodici su 520 lica,154 muškog i 366 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava, 76 su maloljetna lica, i to 39 muškog i 37 ženskog pola. Uprava policije je 2023. godine podnijela 1.534 prekršajne prijave zbog izvršenih 2.077 prekršaja iz Zakona o zaštiti od nasilja u porodici.

Navedeni broj prekršaja učinjen je od 1.679 izvršilaca, od kojih je 1.272 muškog pola (od kojih su 22 maloljetna lica), i 407 ženskog pola (od kojih su pet maloljetna lica). Žrtve izvršenih prekršaja su 1.836 lica, od kojih su 744 muškog i 1.092 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava izvršenih prekršaja, 188 su maloljetna lica (88 muškog i 100 ženskog pola ) - statistički su pojasnili iz Uprave policije.

Saopštili su da su u prošloj godini evidentirana 853 krivičnih djela nasilja u porodici ili porodičnoj zajednici i 33 krivična djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici, a shodno elementima obilježja kvalifikovana su drugim kivičnim djelima, za koja je podnijeto 830 krivičnih prijava.

- Navedeni broj krivičnih djela učinjen je od 866 lica, od kojih je 754 muškog pola (od kojih su 10 maloljetna lica) i 112 ženskog pola (od kojih su devet maloljetna lica). Žrtve izvršenih krivičnih djela nasilja u porodici su 929 lica, 266 muškog i 663 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava, 99 su maloljetna lica, i to 37 muškog i 62 ženskog pola. Uprava policije je 2024. godine podnijela 1.114 prekršajne prijave zbog izvršenih 1.560 prekršaja iz Zakona o zaštiti od nasilja u porodici.

Navedeni broj prekršaja učinjen je od 1.246 izvršilaca, od kojih je 898 muškog pola (od kojih su četiri maloljetna lica), i 348 ženskog pola (od kojih je jedno maloljetno lice). Žrtve izvršenih prekršaja su 1.275 lica, od kojih su 501 muškog i 774 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava izvršenih prekršaja,180 su maloljetna lica (100 muškog i 80 ženskog pola) - kazali su iz Uprave policije.

Saopštili su da su tokom januara, februara, marta i aprila 2025. godine izvršena 332 krivična djela nasilje u porodici ili u porodičnoj zajednici i 20 krivičnih djela koja se dovode u vezu sa nasiljem u porodici, dodajući da su navedena krivična djela učinjena su od 353 izvršioca, 310 muškog pola (od kojih je jedno maloljetno lice) i 43 ženskog pola (od kojih je jedno maloljetno lice).

- Protiv njih je podnijeto 338 krivičnih prijava. Krivična djela su učinjena nad 405 žrtava, od kojih je 114 muškog pola (od kojih su 19 maloljetna lica) i 291 ženskog pola (od kojih je 37 maloljetnih lica).U istom periodu Uprava policije je podnijela 182 prekršajne prijave zbog izvršenih 206 prekršaja iz Zakona o zaštiti od nasilja u porodici. Navedeni broj prekršaja učinjen je od strane 182 izvršilaca, od kojih su 123 muškog pola, a 59 ženskog pola. Žrtve izvršenih prekršaja su 203 lica, od kojih su 87 muškog pola, a 116 ženskog pola. Od ukupnog broja žrtava izvršenih prekršaja, 74 su maloljetna lica i to 39 muškog i 35 ženskog pola - naveli su iz policije.

Neda Radović, koja se bavi žrtvama porodičnog nasilja, kaže da živimo u vremenu brojnih društvenih i ekonomskih kriza koje dodatno narušavaju mentalno zdravlje pojedinaca i pogoršavaju dinamiku unutar porodica.

- Ne smijemo zanemariti ni činjenicu da veliki broj porodica dolazi iz kompleksnih životnih situacija – suočavaju se sa siromaštvom, bolestima, zavisnostima, nasiljem koje se prenosi s generacije na generaciju. Neki ljudi, nažalost, imaju ukorijenjene obrasce ponašanja koje često dolazi iz porodice i okruženja pa ga usvajaju kao „normalno“. Upravo zato je ključno kontinuirano raditi na prevenciji, obrazovanju, podizanju svijesti i podršci – jer samo tako možemo mijenjati društvo i graditi nenasilnu sredinu koja neće tolerisati ni rodnu nejednakost, ni nasilje, ni govor mržnje, a ni tražiti opravdanje za iste - navela je Radović.

Ona je kazala da, vode internu evidenciju i pažljivo prate svaki slučaj koji se prijavi, uz poštovanje prava i privatnosti onih koji nam se obraćaju, naglasivši da posebne procedure i evidencija korisničkih dosjea se vodi za boravak u skloništu i ti su podaci strogo čuvani i tajni kako pozitivnopravnim zakonodavstvom tako i moralom.

- Mogu samo reći da su žrtve svih socijalnih statusa i svih nivoa obrazovanja, iz funkcionalnih i disfunkcionalnih porodica. Kad je nasilje bilo koje vrste u pitanju, pravila nema. Stoga moramo svakoj pružiti osjećaj sigurnosti i povjerenja, jer je najteže napraviti taj prvi korak - priznati da nasilje postoji. Naš tim pruža psiho-socijalnu podršku, pravno savjetovanje, psihološku pomoć i procjene i vjeruje da nijedna žena ne smije biti ostavljena u tišini nasilja.

Najčešće nam se obraćaju žene koje trpe partnersko nasilje, ali sve češće, nažalost, svjedočimo javljanju djece i mladih koji su preživjeli vršnjačko nasilje, ali i koji su bili svjedoci nasilja u sopstvenoj porodici što nas rastužuje. Slušamo njihove priče, stojimo uz njih, bodrimo ih da izdrže i borimo se zajedno da prekinemo krug nasilja. Svaki prijavljeni slučaj ne predstavlja samo brojku u statistici već je važno svjedočanstvo i korak ka promjeni. Niko ne bi smio ostati sam, u tišini i mraku nasilja, jer izlaz postoji - objasnila je Radović.

Po podacima Uprave policije i drugih relevantnih ustanova činjenica je da su djeca sve češće žrtve porodičnog nasilja. Naša sagovornica je,, komentarišući te podatke kazala da su djeca nažalost najranjivije žrtve porodičnog nasilja.

- Kao neko ko duboko voli djecu i ko se izuzetno emotivno veže za djecu koja su prošla kroz bilo kakav oblik nasilja – mogu reći da me najviše pogađa činjenica da su mnoga od njih i danas bez adekvatne zaštite i podrške. Nažalost nedovoljno senzibiliteta, adekvatne podrške u institucijama sistema kao i nedovoljni broj ljudskog resursa i empatičnog kadra u institucijama sistema, a posebno u centrima za socijalni rad može dodatno da ugrozi interese djece i njihovo mentalno zdravlje. Djeca su često direktne žrtve, ali i svjedoci nasilja – i to ostavlja duboke i dugoročne posljedice. Nasilje, ako se ne prekine, rađa nove generacije nasilnika - naglasila je Radović.

- Djeca koja odrastaju u atmosferi straha i bola, ako im se ne pruži podrška, vrlo često ponavljaju iste obrasce. Zbog toga je prevencija i rana intervencija ključna. Posljedice nasilja nad djecom nijesu uvijek fizički vidljive. Emocionalne rane su duboke, nevidljive, i često neprepoznate. One se mogu manifestovati kroz psihosomatske tegobe, probleme u ponašanju, poteškoće u školi, pa čak i kroz depresiju i suicidalnost. Crna Gora je, podsjećam, peta u Evropi po broju suicida i taj podatak mora da nas zabrine. Smatram da obrazovni sistem mora mnogo više da prepozna i prati djecu koja su u riziku.

Pedagoško-psihološke službe u školama ne treba da se bave isključivo administracijom, već da budu prostor podrške, razumijevanja i pomoći jer školski psiholog i pedagog nijesu kazna, već pomoć. Nekad je dovoljno da neko pogleda dijete u oči, da ga pita kako je, da mu pruži osmijeh, zagrljaj, toplu riječ. Tako se gradi povjerenje – i samo tada djeca progovaraju - poručila je Radović.

Ona smatra da institucije – centri za socijalni rad, policija, tužilaštva, sudovi – moraju da djeluju koordinisano i efikasno.

- Zakoni u Crnoj Gori postoje – ali njihova primjena nije dosljedna. Problem je u interpretaciji, u nedostatku odgovornosti i u sistemskim propustima koji omogućavaju nasilnicima da prolaze nekažnjeno, dok žrtve ostaju nezaštićene. Iako su zakoni koji regulišu datu oblast teorijski dobro postavljeni nije dovoljno imati zakon samo na papiru – zakon mora da se primjenjuje jednako, bez izuzetaka, i da štiti one najranjivije. Institucije – centri za socijalni rad, policija, tužilaštva, sudovi – moraju da djeluju koordinisano i efikasno. Kazne moraju biti jasne, stroge i dosljedno primjenjivane.

Potrebno je usvojiti prijedlog da se femicid tretira kao zasebno krivično djelo – jer je femicid najteži oblik porodičnog nasilja i ne smije više da ostaje u sjeni nasilja u porodici - kazala je Radović.

Ona sugeriše da žrtve moraju da znaju da ih država štiti a da je društvena zajednica tu da im pruži podršku, dodavši da nasilnici moraju da znaju da će za svoje zločine odgovarati i to bez mogućnosti izbjegavanja kazne, pogotovo kada su u pitanju djeca.

- Za njih ne smije biti pomilovanja. Samo na taj način šaljemo jasnu poruku da Crna Gora nije tolerantna prema nasilju i da za sve prestupnike slijedi adekvatna sankcija. Među prijavljenim slučajevima porodičnog nasilja, najzastupljeniji su oni koji se odnose na fizičko nasilje – dodala je Radović.

Povratnika oko 17 posto

Pobjedi su iz Uprave policije kazali da je tokom 2022. godine registrovano 314 povratnika u izvršenju krivičnih djela i prekršaja u vezi sa nasiljem u porodici, što čini oko 17 odsto od ukupnog broja izvršilaca.

-Tokom 2023. godine registrovano je 250 povratnika u izvršenju krivičnih djela i prekršaja u vezi sa nasiljem u porodici, što čini oko 14,89 odsto od ukupnog broja izvršilaca. Tokom 2024. godine registrovano je 178 povratnika u izvršenju krivičnih djela i prekršaja u vezi sa nasiljem u porodici, što čini oko 14,29 odsto od ukupnog broja izvršilaca - rekli su iz Uprave policije.