Grad na krajnjem sjeveru Crne Gore dugo trpi, a njegov razvoj, čini se, ne ide u korak sa podnesenom žrtvom. Pljevaljska kotlina na tromeđi sa Bosnom i Hercegovinom i Srbijom gubi stanovnike, standard onih koji ostaju uglavnom se ne poboljšava, a stepen zagađenosti je na visokom nivou već godinama.

Problem Pljevalja je što su najveći zagađivači ujedno i najveći poslodavci. Termoelektrana i otvoreni kop Rudnika uglja dočekuju stanovnike i turiste na samom ulazu u grad. Pljevaljska opština je jedna od najbogatijih u državi po prirodnim bogatstvima, rudama, šumama i mineralima i na njenoj teritoriji nalaze se najveća nalazišta olova, uglja, cinka, bakra, mermera i žive. Činjenica je da treba iskoristiti ove resurse. U prilog tome ide i podatak koji se može pronaći na sajtu Opštine, a to je da veliki dio njene teritorije pokrivaju poljoprivredne površine, skoro 70 hiljada metara kvadratnih.

Nužno je izbalansirati korišćenje svih resursa na način da se umanje negativni efekti eksploatacije jednih u odnosu na druge (industrija i poljoprivreda), ujedno smanjiti zagađenje. Zagađenje vode, vazduha i zemljišta u Pljevljima je najizraženije u Crnoj Gori. O planovima i mogućim rješenjima se decenijama uglavnom samo govori.

Termoelektrana Pljevlja glavni proizvođаč industrijskog otpаdа

Ukupnа godišnjа proizvodnjа otpada za teritoriju Pljevalja iznosi oko 571 hiljadu tonа, od čegа je od 280 hiljada do 300 hiljada tonа pepelа koji se stvаrа sаgorijevаnjem ugljа, kаo energetskog goriva zа elektrаne. Za 30 godina rada Termoelektrana je izgorjela oko 35 miliona tona uglja, od čega je deponovala 12 miliona tona otpada pepela i šljake. Ostаtаk otpаdа sаstoji se od otpаdnog uljа, mаzuta, otpаdne boje, muljа iz termoelektrаnа i drugih otpаdа, podaci su NVO Green Home.

Sredinom prošle godine najavljen je početak realizacije projekta „Toplifikacija Pljevalja – za čista i topla Pljevlja“.

Tako je, podsjećanja radi, 13.01.2022 potpisan ugovor za izradu Idejnog rešenja za projekat “Toplifikacija Pljevalja, za čista i topla Pljevlja - izgradnja primarnog toplovoda od TE do grada”, a prema najavama radovi bi trebalo da počnu u martu ili aprilu.

Kako je saopšteno, idejno rješenje podrazumijeva konačan izbor tehničkog rješenja izvođenja primarnog toplovoda.Tako će iskorišćavanje resursa uglja biti usmjereno i na smanjenje zagađenja u Pljevljima, na šta Pljevljaci čekaju decenijama.

Preciznije, navedeni projekat će imati višestruke benefite za građane Pljevalja a i sami grad i državu Crnu Goru: ekološki - povećanje stepena zaštite životne sredine samim gašenjem kotlarnica i ložišta domaćinstava; ekonomski - smanjenje cijene toplotne energije za sve građane Pljevalja, te pozitivne finansijske efekte i za samu Opštinu i lokalna preduzeća; socijalni – otvaranje novih radnih mjesta.

Ivana Vojinović; Foto: Agencija Mina

Vojinović: Toplifikacija Pljevalja kapitalno važan projekat za najsjeverniju crnogorsku opštinu

Sagovornica portala „Dnevno“, dugogodišnja šefica Radne grupe za Poglavlje 27 - životna sredina i promjene Ivana Vojinović kaže da će projektom toplifikacije biti eliminisan toplotni konzum od nešto više od 4000 individualnih ložišta i glavna gradska kotlarnica u Skrelićevoj ulici, koja je prepoznata kao jedan od ključnih zagađivača užeg gradskog jezgra. Time će se, kako ističe, znatno smanjiti zdravstveni rizici i uticaji zagađenja vazduha na životnu sredinu, te unaprijediti uslovi za život i rad u Pljevljima.

“U Opštini Pljevlja su u kontinuitetu prisutna prekoračenja emisija zagađujućih materija. Na lošiji kvalitet vazduha uglavnom utiču prekoračenja graničnih vrijednosti suspendovanih čestica (PM), usljed rasprostranjene potrošnje čvrstih goriva (drvo i ugalj) za grijanje u individualnim ložištima, kao i sagorijevanje lignita u svrhu proizvodnje električne energije u Termoelektrani Pljevlja koja je dominantni izvor emisija sumpor dioksida, kao i značajnih emisija azotnih oksida“, navodi sagovornica portala Dnevno.me.

Uz to, kako dodaje, duge i oštre zime tipične za Pljevlja izazivaju pojavu magle po kotlinama i temperaturne inverzije, što zadržava zagađenje u prizemnim slojevima atmosfere.

Iz svega navedenog proizilazi, ističe Vojinović, da je toplifikacija Pljevalja jedino trajno rješenje problema zagađenja vazduha.

Naša sagovornica napominje i da će realizacijom projekta toplifikacije Crna Gora ispunitii zahtjevne uslove koji su joj postavljeni u pregovorima sa EU u Poglavlju 27-životna sredina i klimatske promjene.

„Naime, sa dovođenjem PM10 emisija u zakonom dozvoljene granične vrijednosti, ispuniće se uslovi krovne Direktive 2008/50/EC o čistijem vazduhu. I upravo je na to pitanje Crna Gora skrenula pažnju partnerima iz Evropske komisije u ranijim fazama pregovaračkog procesa. Dalje, priključenje pljevaljskih domaćinstava na sistem daljinskog grijanja značajno će pomoći Crnoj Gori da smanji nacionalne emisije za pet glavnih zagađivača: sumpor dioksid, azotne okside, nemetanska isparljiva organska jedinjenja, amonijak i PM2.5 do 2030“, kaže Vojinović i napominje da će time gotovo u cjelosti ispuniti jedno od završnih mjerila koja je u Zajedničkoj poziciji Evropska komisija postavila Crnoj Gori kao uslove za zatvaranje Poglavlja 27.

„ A to je potpuno usklađivanje sa Direktivom NEC 2016/2284/EU, te sticanje članstva u Geteborškom Protokolu, što je međunarodna obaveza koja mora biti ispunjena. Dakle, zajedno sa projektom ekološke rekonstrukcije TE Pljevlja, u okviru kojeg su predviđene određene aktivnosti kako bi se TE Pljevlja iskoristila kao toplotni izvor za grijanje Pljevalja, toplifikacija Pljevalja je kapitalno važan projekat za najsjeverniju crnogorsku opštinu, iz ekološkog, zdravstvenog i ekonomskog ugla“, ističe Vojinović.

Kao opština sa narušenim ekološkim statusom, a istovremeno i opština koja raspolaže bogatstvom prirodnih resursa, Pljevlja moraju da budu u fokusu donosilaca odluka u smislu budućeg pojačanog investiranja u čiste tehnike i tehnologije, poruka je Ivane Vojinović.

Toplifikacija će doprinijeti otvaranju/zatvaranju radnih mjesta?

Važno je napomenuti i da socijalni aspekt može biti iskorišćen od pojedinaca kao osnova za kritiku ovog projekta - zatvaranja radnih mjesta.

Iz EPCG su ranije naveli da će zatvaranjem gradskih kotlarnica na ugalj i njihovim pretvaranjem u savremene podstanice, stvoriti mnogo bolji uslovi za rad svih radnika zaposlenih u d.o.o ”Grijanje” Pljevlja, kao i radnika na održavanju kotlarnica u školama, sportskim objektima, bolnici... Decidno tvrde i da otpuštanja radnika iz Javnog preduzeća neće biti, budući da, osim održavanja podstanica i sistema centralnog grijanja u gradskoj zoni, transformacijom ovog društva proširiće se njegova djelatnost na održavanje magistralnog toplovoda i isporuku toplotne energije većem broju potrošača koji će se širiti na cijeli grad. Navedeno podrazumijeva i otvaranje novih radnih mjesta, jer savremena oprema zahtijeva zapošljavanje novih, mladih stručnih ljudi koji će se baviti upravljanjem i održavanjem sistema daljinskog grijanja sa automatizovanim podstanicama.

Projekti toplifikacije i ekološke rekonstrukcije dinamički koordinisani

8. novembra 2021. zvanično je usaglašen i potpisan projektni zadatak za ekološku rekonstrukciju TE.

Prema najavama iz EPCG, u sklopu ekološke rekonstrukcije biće projektovan i izgrađen dio (1) daljinskog grijanja i (2) startna (pomoćna) kotlarnica. Na osnovu podataka dobijenih iz projektne dokumentacije „Toplotni konzum toplifikacije Pljevalja“, koju je izradila Opština Pljevlja, potvrđeni su ulazni parametri (konzum toplotnog izvora 2 x 22 MW, temperaturni režim, pritisci, kapacitet vode, dimenzija toplovoda).

Izvođač radova će, ubrzanom dinamikom projektovanja, dimenzionisati elemente za sistem daljinskog grijanja, nakon čega će se, kroz postupak revizije, potvrditi tehnička opravdanost. Prema najavama iz EPCG to tehničko rješenje će, napokon, poslije 30 godina obezbijediti osnovni izvor toplote iz TE Pljevlja za toplifikaciju grada. Kako navode sistem će biti zaokružen ekološkom rekonstrukcijom do kraja 2024. te na taj način obezbjediti osnovni i rezervni izvor toplote za grad Pljevlja.