Ekonomija

Potpredsjednik Vlade za ekonomsku politiku i ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljo&scaron;aj poručio je da su u saradnji sa Privrednom komorom, zajedno sa proizvođačima u prethodnim danima imali niz sastanaka na osnovu čega su donijeli odluku za ograničavanje marži za određeni broj proizvoda.
"Cilj je da dođemo do rje&scaron;enja koje će biti proizvod dogovora.
&nbsp;Dijalogom smo do&scaron;li do rje&scaron;enja. Akcija će biti skoro ista kao &scaron;to je bila prethodna, skoro isti proizvodi, sa rokom do 31. marta",&nbsp; naveo je Đeljo&scaron;aj.
Na listi se nalazi 800 do 900 artikala.
"Očekujemo da ovi artikli budu sniženi 15 do 20 odsto od dana stupanja na snagu. Ovom uredbom smo ograničili i cijenu peleta", naveo je on.

Đeljošaj: Biće snižene cijene 800 do 900 artikala

NAJAVLJENA AKCIJA ,,LIMITIRANE CIJENE"

Da bi državljani Turske do&scaron;li u Crnu Goru, od 30. oktobra, moraju dobiti vizu za koju dokumenta podnose lično u crnogorskoj ambasadi ili konzulatu u Turskoj, pi&scaron;e Radio Slobodna Evropa.
Prva posljedica uvođenja viza je značajan pad broja putnika na avionskim linijama iz Turske prema Crnoj Gori, rekli su u Aerodromima Crne Gore.
U Udruženju crnogorskih iseljenika u Turskoj kažu da je uvođenje viza od strane Crne Gore izazvalo iznenađenje i razočarenje.
U Udruženju su svjesni da, zbog pristupanja Evropskoj uniji, Crna Gora treba da postepeno uskladi vizni režim sa članicama EU, &scaron;to podrazumijeva uvođenje viznog režima i Turskoj, ali nisu očekivali da će se to dogoditi brzo.
&ldquo;Žao nam je &scaron;to je proces ubrzan nakon nedavnih događaja u Crnoj Gori. Smatramo da je ovaj korak mogao biti sproveden u mirnijem i smislenijem tranzicionom periodu, &scaron;to bi bilo u interesu prijateljskih odnosa dva naroda i dvije države&rdquo;, kaže predsjednik Udruženja crnogorskih iseljenika u Turskoj Adil Ozuzun.
I Sead &Scaron;ahman predsjednik vanparlamentarnog Bo&scaron;njačkog demokratskog pokreta (BDP) koji je nedavno bio na okupljanju crnogorske dijaspore u Turskoj, kaže da su iseljenici zabrinuti zbog novog režima.
&ldquo;Iseljenici očekuju povla&scaron;ćenije uslove za ulazak u Crnu Goru, odnosno da se vrate na bezvizni režim i da imaju određene povlastice kada je u pitanju njihovo poslovanje u Crnoj Gori&rdquo;, kazao je.
Vizni režim Turskoj nakon pogre&scaron;ne informacije
U Turskoj, prema podacima iseljeničkih organizacija živi oko &scaron;est hiljada ljudi koji imaju iseljeničke kartice na osnovu porijekla iz Crne Gore.
Takođe se procjenjuje da je mnogo veći broj državljana Turske vodi porijeklo iz Crne Gore &ndash; oko 250.000.
Državljani Turske su mogli bez viza da putuju u Crnu Goru do 30. oktobra kada je Vlada uvela, kako je navela, privremene vize.
Povod je bilo povređivanje Podgoričanina u fizičkom sukobu sa strancima, za koje je policija saop&scaron;tila da su u pitanju turski državljani, &scaron;to se kasnije ispostavilo kao netačna informacija.
Uslijedila je serija incidenata protiv Turaka, pri čemu su fizički napadani, uni&scaron;tavana im je imovina, a organizovano je i vi&scaron;e antiturskih protesta.
Vlada je najavila ukidanje bezviznog režima za državljane Turske.
Sedam dana kasnije policija je saop&scaron;tila da su u tuči i povređivanju Podgoričanina učestvovali državljani Azerbejdžana.
Ova informacija nije uticala na Vladu da promijeni odluku o uvođenju viza državljanima Turske.
Ozuzun: Iseljenicima omogućiti ulazak bez vize
Udruženje crnogorskih iseljenika u Turskoj vodi intenzivnu komunikaciju sa institucijama u Crnoj Gori tražeći da se zadrži pravo iseljenika na ulazak bez vize.
Predsjednik Udruženja Adil Ozuzun kaže da Turska podržava težnju Crne Gore ka EU, i da mora do 2027. da primjeni vizni režim usklađen sa Briselom ali očekuju izuzetke.
&ldquo;Smatramo neophodnim da se (najmanje) osobama koje posjeduju iseljeničku karticu omogući ulazak bez vize u Crnu Goru. Ti ljudi čuvaju istorijsku vezu sa domovinom i aktivno doprinose razvoju prijateljskih odnosa između Crne Gore i Turske&rdquo;, istakao je.
On ocjenjuje da mnogi imaju pogre&scaron;nu percepciju Turske kroz prizmu toga &scaron;to je većinski muslimanska zemlja ili kroz istorijske predrasude.
&ldquo;Danas Turska ni na koji način ne predstavlja silu sa osvajačkim namjerama ili bilo kakvim oblikom dominacije &ndash; to iskreno i odgovorno nagla&scaron;avamo&rdquo;, jasan je on.
Gledajući iz perspektive ravnoteže interesa, Ozuzun kaže da postoje jasni pokazatelji da Crna Gora u mnogo čemu može imati veću potrebu za Turskom nego obrnuto.
Takođe vjeruje da će Turska, iako nezadovoljna novim tranzitnim režimom, ostati otvorena za građane Crne Gore, posebno u slučaju liječenja i zdravstvenih potreba.
Da li će Turska uvesti vize Crnoj Gori?
Prema podacima crnogorskog Fonda za zdravstveno osiguranje, tokom pro&scaron;le i ove godine, u turskim klinikama je pregledano ili liječeno preko hiljadu pacijenata iz Crne Gore, &scaron;to je državu ko&scaron;talo skoro &scaron;est miliona eura.
U Crnoj Gori, prema posljednjim podacima boravi oko 13.400 državljana Turske, koji su osnovali blizu deset hiljada firmi. U pro&scaron;loj godini je u Crnu Goru do&scaron;lo preko 160.000 turista iz Turske.
Mogućnost da Turska uzvrati uvođenjem viza za crnogorske državljane, pomenuo je ambasador Turske u Crnoj Gori Bari&scaron; Kalkavan prilikom obilaska demolirane radnje turskog državljanina u Baru, 2. novembra.
&ldquo;Očekujem da se povuče odluka o uvođenju viza. Ako se ne naprave određeni koraci, na&scaron;a strana će biti primorana da napravi neke korake u skladu sa ovim &scaron;to se desilo. U Turskoj živi 250.000 ljudi porijeklom iz Crne Gore. Oni će morati da podnesu neki teret zbog svega ovoga&rdquo;, ukazao je.
On je podsjetio da su turske investicije u prvih osam mjeseci ove godine iznosile sto miliona eura.
A prema njegovim riječima, Turkish airlines je, na linijama sa Crnom Gorom, u prvih osam mjeseci ove godine prevezao 250.000 putnika.
&ldquo;Ako se ovo nastavi (vizni režim) ne znam &scaron;ta će biti sa pacijentima koji se liječe u Turskoj i &scaron;ta će biti sa Crnogorcima koji planiraju da putuju preko Turske na druge destinacije&rdquo;, rekao je ambasador.
Uvođenje recipročnih mjera bi smatra Sead &Scaron;ahman imalo posljedice i po prijateljske odnose dvije države.
&ldquo;Kada obilježavamo 146 godina od uspostavljanja diplomatskih odnosa i kada se dičimo nekim partnerstvima, imaćemo jedno zahlađenje odnosa koje nije dobro ni za jednu državu. Biće pogođeni privreda i usluge, a to će se osjetiti i budžet&rdquo;, poručuje.
Pad broj putnika iz Turske od uvođenja viza
Iz kompanije Aerodromi Crne Gore su za ovaj medij saop&scaron;tili da ključne kompanije koje prevoze putnike iz Istambula, Air Montenegro i Turkish Airlines, za sada nisu otkazale nijedan let, ali je ipak pao broj putnika na relaciji Crna Gora &ndash; Turska.
&ldquo;Od 30. oktobra &ndash; od kada je državljanima Turske neophodna viza za ulazak u Crnu Goru, primjetan je značajan pad u broju putnika na ovim linijama. Napominjemo da evidenciju o državljanstvima putnika vodi Granična policija&rdquo;, naveli su iz Aerodroma Crne Gore.
Takođe, turska niskobudžetna avio-kompanija, Pegasus Airlines, otkazala je letove između Ankare i Izmira ka i od Podgorice, privremeno, do 29. novembra.
Iz Aerodroma navode da su do sada imali preko 400 hiljada putnika godi&scaron;nje u avio prometu sa Turskom &scaron;to je 15 odsto od ukupnog prometa.

Od uvođenja viza sve manje turskih državljana stiže u Crnu Goru

DO SADA SMO IMALI VIŠE OD 400 HILJADA PUTNIKA GODIŠNJE U AVIO PROMETU SA TURSKOM

Evropska komisija (EK) je u izvje&scaron;taju za Crnu Goru ocijenila da će biti potrebne dodatne mjere kako bi se javni dug stabilizovao ispod 60 odsto BDP-a, imajući u vidu visoke mandatorne tro&scaron;kove te fiskalnu dinamiku koja je dodatno oslabljena smanjenjem doprinosa za PIO.
Za unapređenje trži&scaron;ne ekonomije potrebno je, kako ukazuju, ograničiti javnu potro&scaron;nju i uz po&scaron;tovanje fiskalnih pravila, povećati prihode.
Fiskalni savjet
Nagla&scaron;avaju da je potrebno &scaron;to prije formirati fiskalni savjet kako bi razmotrio prijedlog budžeta za 2026. godinu, na &scaron;ta se čeka već nekoliko godina.
Kada je riječ o zapo&scaron;ljavanju, strukturni problemi i dalje postoje posebno kada je riječ o stopi nezaposlenosti. Sektor bankarstva je, kako ocjenjuju u EK, dobro kapitalizovan i likvidan. Ukazuju da je potrebno obezbijediti statističke podatke te ojačati i finansijske i kadrovske kapacitete Monstata.
Pogor&scaron;anje finansijskog rezultata budžeta koji je sa suficita 2023. godine lani do&scaron;ao do deficita od 3,2 odsto BPD-a iz EK obja&scaron;njavaju povećanjem javne potro&scaron;nje od 18 odsto, koje je rezultat povećanja minimalnih penzija, kapitalne potro&scaron;nje, transfera za zdravstvo te smanjenja jednokratnih prihoda za 40 odsto u odnosu na tu godinu.
EK je u izvje&scaron;taju registrovala progres u dijelu finansijske supervizije i ispunjavanju budžetskih planova, ali istovremeno ukazala na neusklađenost Fiskalne strategije sa fiskalnim pravilima da deficit budžeta bude ispod tri odsto, a javni dug ispod 60 odsto BDP-a.
Strukturne reforme u cilju pobolj&scaron;anja upravljanja državnim preduzećima samo su djelimično implementirane, a potrebno je, kako se navodi u izvje&scaron;taju, napraviti analizu fiskalnih rizika u vezi ovih preduzeća.
Usporavanje rasta
Registruju usporavanje ekonomskog rasta, nisku vrijednost izvoza, dodajući da je rast BDP-a sa 6,5 odsto u 2023. godini pro&scaron;le i u prvoj polovini ove godine pao na 3,2, odnosno 3,1 odsto.
- Ekonomski rast je uglavnom podstaknut investicijama, ličnom potro&scaron;njom, rastom zarada i kredita, te državnom potro&scaron;njom. Do&scaron;lo je do pada izvoza roba i u sektoru turizma, koji je naglo usporio u odnosu na značajan rast ranijih godina. Ukupno gledajući, doprinos neto izvoza rastu BDP-a bio je negativan. Crnogorski BDP po glavi stanovnika kada je riječ o kupovnoj moći iznosio je 54 odsto evropskog prosjeka u 2024, &scaron;to je vi&scaron;e u odnosu na 2023. kada je iznosio 52, odnosno 2020. kada je bio na nivou od 44 odsto &ndash; stoji u izvje&scaron;taju.
Kada je riječ o javnoj finansijskoj kontroli i eksternim revizijama, EK ocjenjuje napredak usvajanjem propisa iz ove oblasti, ali ukazuje da je potrebno unaprijediti efikasnost unutra&scaron;nje revizije. Upozorili su i da su reforme u oblasti revizije nastavljene, ali da je neophodno učiniti operativnom Državnu revizorsku instituciju (DRI), imajući u vidu da Senat i dalje nema predsjednika niti petog senatora.
Kada je riječ o ekonomskoj i monetarnoj politici, EK ocjenjuje da je Crna Gora umjereno pripremljena u toj oblasti. EK registruje određeni napredak u razvoju funkcionalne trži&scaron;ne ekonomije koji je između umjerenog i dobrog nivoa pripremljenosti. Ukazuju na potrebu diverzifikacije privrede te smanjenje zavisnosti od turizma. Iako su zadovoljni usvajanjem Zakona o kontroli državne pomoći, ocjenjuju ograničenim napredak kada je riječ o praksi sprovođenja pravila konkurencije. Smatraju da je potrebno dodatno razviti kapacitete i Agencije za za&scaron;titu konkurencije, ali i sudova u oblastima državne pomoći, antimonopolskog prava i kontrole koncentracija.
Kada je riječ o javnim nabavkama, iz EK navode da su ranije preporuke uglavnom sprovedene, ali ipak preporučuju izmjene zakona o javnim nabavkama i o sprečavanju korupcije kako bi se pro&scaron;irile definicije korupcije i prevare u toj oblasti. Smatraju da je bitno uvesti tzv. sistem crvene zastavice u elektronskim javnim nabavkama kako bi se detektovale nepravilnosti.
Oblast kompanijskog prava je, prema ocjeni EK, na nivou između dobrog i naprednog imajući u vidu usvojene zakone, a potrebno je obezbijediti mogućnost online registracije kompanije i nastaviti razvoj softvera kako bi se Crna Gora povezala sa Evropskim biznis registrom.
Ekonomsko državljanstvo
Crna Gora će, kako bi se uskladila sa EU legislativom, kroz pravni okvir morati da onemogući osnov za ponovno aktiviranje programa ekonomskog državljanstva, imajući u vidu da, kako se navodi u izvje&scaron;taju, takve &scaron;eme kr&scaron;e pravila EU i predstavljaju rizik od pranja novca, korupcije, utaje poreza, finansiranja terorizma i organizovanog kriminala. Lani je, kako se navodi, MUP donio 1.282 rje&scaron;enja o prijemu u crnogorsko državljanstvo kroz ovaj sistem. Ovi zahtjevi su podnijeti prije nego je ovaj program obustavljen krajem 2022. godine, a u obradi je jo&scaron; 21 predmet.
Crna Gora bi, kako je preporučeno, trebalo da usvoji Nacionalni energetski i klimatski plan te uz sprovođenje zakona o energetskoj efikasnosti unaprijedi regulatorni i institucionalni okvir za zelenu tranziciju i povećanje energetske otpornosti.
U oblasti poljoprivrede, EK vidi određeni progres, ali nagla&scaron;ava potrebu intenziviranja implementacije IPARD programa te ubrzanjem implementacije akcionog plana za usklađivanje sa EU regulativom u ovoj oblasti, uz finaliziranje registra vinograda. M. LEKOVIĆ
Ugrožavanje nezavisnost Centralne banke
EK registruje političke zastoje u dijelu izbora viceguvernera i članova Savjeta Centralne banke Crne Gore (CBCG). To, kako navode, negativno utiče na nezavisnost ove institucije i direktno ugrožava ispunjavanje obaveza iz poglavlja 17 koje se odnosi na ekonomsku i monetarnu politiku.
- Crna Gora mora da obezbijedi transparentan izbor članova Savjeta i viceguvernera koji će biti baziran na stručnosti i usklađen sa Zakonom o CBCG &ndash; navodi se u izvje&scaron;taju EK, uz problematizovanje &scaron;to je Skup&scaron;tina u maju odbila prijedloge guvernerke Irene Radović za imenovanje viceguvernera bez obrazloženja.

EK traži ,,stezanje kaiša“ i povećanje prihoda

IZVJEŠTAJ EVROPSKE KOMISIJE ZA CRNU GORU U OBLASTI EKONOMIJE I FINANSIJA

Turska niskobudžetna avio-kompanija- Pegasus Airlines otkazala je sve letove iz Ankare (ESB) i Izmira (ADB) za/iz Podgorice koji su bili planirani do 29. novembra. Kompanija, međutim, nastavlja da saobraća na liniji Podgorica - Sabiha Gokčen (SAW) - &scaron;to je međunarodni aerodrom u azijskom dijelu Istanbula", saop&scaron;teno je iz Aerodroma Crne Gore.
Kako dalje navode, sve najavljene avio-operacije između Podgorice i Tivta i Istanbula (IST), za sada, nastavljaju da realizuju Air Montenegro i Turkish Airlines.
"Podsjećamo, trži&scaron;te Turske je, poslije Srbije, najznačajnije za Aerodrome Crne Gore", pi&scaron;e u saop&scaron;tenju.

ACG: Turska niskobudžetna avio-kompanija privremeno otkazao letove iz Ankare i Izmira

"TRŽIŠTE TURSKE JE, POSLIJE SRBIJE, NAJZNAČAJNIJE ZA AERODROME CRNE GORE"

Kompanija Rudnik uglja Pljevlja (RUP) je u prvih devet mjeseci ove godine ostvarila gubitak od 14,37 miliona eura, navodi se u finansijskom izvje&scaron;taju za prva tri kvartala. U istom periodu pro&scaron;le godine RUP je bio u plusu od 3,33 miliona eura. Od avgusta 2018. godine Elektroprivreda (EPCG) je jedini akcionar-vlasnik pljevaljske kompanije.
U izvje&scaron;taju se navodi da je poslovni rezultat nakon devet mjeseci za 1,28 miliona eura veći od planiranog, pri čemu su prihodi manji od planiranih za 4,09 miliona eura, a rashodi za 5,37 miliona eura.
Poređenje sa pro&scaron;lom godinom
U odnosu na isti period prethodne godine ostvareni prihodi su manji za 21,49 miliona eura, a rashodi za 3,78 miliona eura, dok je ostvareni rezultat lo&scaron;iji za 17,7 miliona eura nego u istom pro&scaron;logodi&scaron;njem periodu.
- U prvih devet mjeseci ove godine proizvedeno je ukupno 503.426,16 tona uglja, &scaron;to je za 19,8 odsto manje od planiranih 628.000 tona. S obzirom da je i u trećem kvartalu Termoelektrana (TE) Pljevlja bila u zastoju, uporedni pokazatelji proizvodnih rezultata u odnosu na isti period 2024. godine nijesu mjerodavni &ndash; navodi se u napomenama uz finansijske izvje&scaron;taje RUP-a.
Podsjeća se da je planirani remont, odnosno rekonstrukcija TE Pljevlja počela 1. aprila ove godine i jo&scaron; traje ,,pa je isporuka uglja za potrebe Termoelektrane u prvih devet mjeseci ove godine zadržana iz perioda prvog kvartala (prva tri mjeseca) godine, kada je isporučeno 389.980,50 tona, odnosno 3,7 odsto manje od plana (405.000 tona), te 58,8 odsto ili 556.373,68 tona manje u odnosu na isti period prethodne godine&ldquo;.
- Isporučeni ugalj (10.418 kJ/kg) bio je za 12 odsto veće toplotne moći u odnosu na ugovoreni kvalitet (9.300 kJ/kg), te za tri odsto bolji u odnosu na prosječan kvalitet iz prethodne godine (10.114 kJ/kg). Ovi rezultati potvrđuju da je Rudnik uglja, uprkos složenim uslovima poslovanja, uspio da očuva kontinuitet osnovnih aktivnosti, realizuje prioritetne zadatke i istovremeno obezbijedi kvalitet isporučenih proizvoda iznad ugovorenih standarda &ndash; poručeno je u napomenama uz finansijske izvje&scaron;taje RUP-a.
Navedeno je da su poslovni planovi sa kojima je Rudnik uglja Pljevlja u&scaron;ao u ovu godinu ukazivali su na to da će ova godina biti jedna od najznačajnijih u istoriji poslovanja kompanije.
Investicije
Dodaje se da su aktivnosti koje su se odvijale u prvoj polovini 2025. godine, rekonstrukcija Termoelektrane Pljevlja i izmje&scaron;tanje toka rijeke Ćehotine, dodatno intenzivirane u trećem kvartalu 2025. godine ,,s ciljem obezbjeđenja dugoročne stabilnosti elektroenergetskog sistema Crne Gore i uspje&scaron;ne realizacije planiranih investicija&ldquo;.
- Uz nesebično zalaganje zaposlenih u realizaciji proizvodnih planova, Rudnik uglja Pljevlja je vođen dobro osmi&scaron;ljenom poslovnom politikom, poseban značaj dao razvoju novih i perspektivnih poslovnih pravaca. Na taj način, prateći stanje i zahtjeve trži&scaron;ta, otvorena su vrata za realizaciju novih aktivnosti, a da pri tome nije umanjeno obavljanje osnovne djelatnosti &ndash; tvrdi se u napomenama uz finansijske izvje&scaron;taje RUP-a.
vodi se da je shodno potrebi realizacije planiranih investicionih radova, kao i tehničko-tehnolo&scaron;kim uslovima na kopu, planirana količina otkrivke u 2025. godini bila u manjem obimu u odnosu na ambiciozan plan iz 2024. godine.
- To je glavni razlog &scaron;to su ostvarene količine otkrivke 6,55 miliona u prvih devet mjeseci 2025. godine, dok su u odnosu na isti period pro&scaron;le godine, manje za 900.045 m&sup2; ili 12,1 odsto, ali su za 1,2 odsto veće od planiranih količina za posmatrani period tekuće godine (6,48 miliona m3čm). U trećem kvartalu realizacija otkrivke bila je za tri odsto veća od plana, a za četiri odsto veća u odnosu na treći kvartal 2024. godine, &scaron;to potvrđuje da su maksimalno iskori&scaron;ćeni povoljni vremenski uslovi i sva raspoloživa sredstva za intenziviranje radova &ndash; dodaje se u napomenama uz finansijske izvje&scaron;taje RUP-a.
Rudnik uglja je pro&scaron;lu poslovnu godinu zavr&scaron;io sa profitom od 15,05 miliona eura.

Za devet mjeseci Rudnik uglja Pljevlja u minusu od 14,37 miliona eura

NAVODI SE U FINANSIJSKOM IZVJEŠTAJU ZA PRVA TRI KVARTALA

Od ponoći sve vrste goriva u Crnoj Gori biće skuplje, saop&scaron;tilo je Ministarstvo energetike i rudarstva.
Tako će BMB 98 ko&scaron;tati 1,44 eura umjesto dosada&scaron;njih 1.42. 
BMB 95, će naredne dvije sedmice ko&scaron;tati 1,41 eura po litru.
Eurodizel će ko&scaron;tati 1,35 eura po litru,&nbsp; odnosno poskupiće četiri centa.
Lož ulje će naredne dvije sedmice ko&scaron;tati 1,28 eura po litru, odnosno poskupjelo je tri centa.
Naredni obračun biće 17. novembra, a eventualno izmijenjene cijene naftnih derivata važiće od 18. novembra.

Od ponoći poskupiće sve vrste goriva

SAOPŠTILO MINISTARSTVO ENERGETIKE I RUDARSTVA

Ako je fokus samo na cijenama prehrambenih proizvoda, tu imamo stabilnost u prethodne dvije godine, kazao je potpredsjednik Vlade i ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljo&scaron;aj.
Na rast inflacije su, između ostalog, uticali i faktori poput povećanja PDV-a na usluge u turizmu, rasta cijena na plažama, ali i povećanja plata, istakao je Đeljo&scaron;aj.
Tokom dana&scaron;nje sjednice Skup&scaron;tine Crne Gore, poslanici su raspravljali o ekonomskim izazovima s kojima se zemlja suočava.
Posebnu pažnju izazvalo je pitanje poslanika Demokratske partije socijalista (DPS) Andrije Nikolića, koji je tražio obja&scaron;njenje ima li Vlada strategiju za za&scaron;titu građana od inflacije, koja je, prema njegovim riječima, dvostruko veća nego u državama eurozone i većini članica Evropske unije.
- Svi podaci govore da imamo crveni alarm i da ovoj državi prijeti uru&scaron;avanje javnih finansija ako se ne&scaron;to pod hitno ne preduzme. Mi smo najskuplja država za život u regionu. Budžet je postao bankomat za realizaciju partijskih ciljeva. Pet hiljada je novozaposlenih u javnom sektoru za tri godine, a to je, između ostalog, i razlog ovako visoke inflacije, pored pogubnih posljedica određenih ekonomskih programa - poručio je Nikolić.
Đeljo&scaron;aj je priznao da je inflacija u Crnoj Gori ove godine vi&scaron;a nego u zemljama EU, ali je istakao da u pojedinim sektorima, posebno u prehrambenoj industriji, nije bilo značajnijeg rasta cijena.
On je dodao da očekuje pozitivne ekonomske efekte od novih infrastrukturnih i razvojnih projekata, poput ulaganja u autoput i željeznicu, te dolaska low-cost avio-kompanija.
Nikolić je, međutim, ocijenio da Đeljo&scaron;aj poku&scaron;ava da &bdquo;brani neodbranjivo&ldquo;.
- Nije inflacija malo veća u odnosu na EU &mdash; ona je dvostruko veća. Kod nas su cijene porasle dvostruko vi&scaron;e nego u eurozoni - naglasio je.
Kazao je da je strategijom za ovu godinu bilo predviđeno zaduživanje od 450 miliona eura, dok se država, prema njegovim riječima, do marta već zadužila 850 miliona.
- A tek treba da saznamo kako izgleda deficit u Fondu PIO i koliko će nas to ko&scaron;tati do kraja godine. Ja sam veoma zabrinut za ekonomiju Crne Gore - kazao je Nikolić.
Poslanik DPS-a je podsjetio i na preporuke Evropske komisije, koja, kako je naveo, traži od Crne Gore da &bdquo;stegne kai&scaron;&ldquo;.
- EU traži ograničenje potro&scaron;nje na zarade u javnom sektoru. A znate li &scaron;ta to znači? Ili ćete morati da otpu&scaron;tate zaposlene ili da im smanjujete plate. Ili i jedno i drugo - zaključio je Nikolić.

Đeljošaj: Rast cijena pod kontrolom; Nikolić: Pokušavate da branite neodbranjivo, mi smo najskuplja država za život u regionu

SJEDNICA SKUPŠTINE

Uvođenje viznog režima sa Turskom moglo bi imati vidljive posljedice po crnogorsku ekonomiju, posebno u sektoru turizma, investicija i trži&scaron;ta rada &ndash; ocjenjuje za Pobjedu ekonomski analitičar Mirza Mule&scaron;ković, upozoravajući da svaka odluka donijeta bez prethodne ekonomske analize i konsultacija s partnerima &bdquo;nosi rizik za stabilnost male i otvorene ekonomije poput crnogorske&ldquo;.
Podaci Centralne banke Crne Gore (CBCG) potvrđuju značaj turskog kapitala za domaću privredu. Prema riječima direktora Direkcije za platni bilans Borisa Kilibarde, ukupne strane direktne investicije (SDI) iz Turske od januara do avgusta ove godine iznosile su 92,19 miliona eura, &scaron;to je 38,24 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine. Najveći dio ulaganja odnosi se na interkompanijski dug (56,19 odsto), zatim na kupovinu nekretnina (38,57 odsto), dok je 5,22 odsto uloženo u domaća preduzeća i banke.
Negativne posljedice
- Kada je riječ o uvođenju nezavisnog režima, sa ekonomskog stanovi&scaron;ta, svaka odluka koja se donese impulsivno, preko noći, bez prethodne ekonomske analize i bez pregovora sa partnerima, imaće negativne posljedice. To je naročito važno kada govorimo o saradnji između dvije države, jer ne smijemo zaboraviti da je Crna Gora mala, otvorena ekonomija, koja u velikoj mjeri zavisi od stranih investicija i stranih radnika. Turizam, koji čini značajan procenat na&scaron;eg bruto dru&scaron;tvenog proizvoda, jo&scaron; je jedan ključni segment na koju utiče ova odluka - kazao je Pobjedi ekonomski analitičar Mirza Mule&scaron;ković.
Dodao je da odluka donesena bez &scaron;ireg promi&scaron;ljanja svakako ne &scaron;alje dobru poruku o Crnoj Gori. Mulepković osuđuje incident na Zabjelu, ali i sve &scaron;to se odvijalo nakon toga, jer to ne doprinosi dobrim odnosima između dvije zemlje i negativno utiče na ekonomsku saradnju.
- Ne treba zaboraviti da je, konkretno u ovom slučaju, tokom 2025. godine, Turska prva zemlja po vrijednosti direktnih stranih investicija u Crnoj Gori. Njeni turisti su među najbrojnijima, a oko 20 odsto kompanija u Crnoj Gori osnovali su turski državljani. Jasno je, dakle, da će uvođenje bilo kakvih restriktivnih politika imati negativne posljedice po na&scaron;u ekonomiju. Takođe, treba podsjetiti da smo u prethodne tri godine, naročito tokom 2022. i krajem 2024, ostvarili određeni napredak u pogledu reformi javnih finansija, koje su dominantno zasnovane na potro&scaron;nji domaćinstava. Ako dođe do pada broja stranih radnika i turista koji žive, rade i tro&scaron;e u Crnoj Gori, logično je očekivati negativan uticaj i na javne prihode - tvrdi Mule&scaron;ković. 
Naglasio je da posebno treba imati u vidu da je već određen broj ugovora i aranžmana unaprijed dogovoren, pa se na&scaron;i privrednici mogu naći u problemu i pretrpjeti &scaron;tetu zbog ovakvih odluka. Takve odluke moraju biti donesene strate&scaron;ki, a ne impulsivno.
- Crna Gora jeste obavezna da, u okviru procesa pristupanja Evropskoj uniji, postepeno ukida bezvizni režim sa određenim zemljama, ali to mora biti planski proces koji će uzeti u obzir ekonomske veze i interese obje strane. Zemlje s kojima imamo snažnu privrednu saradnju ne bi smjele biti izložene naglim mjerama, već bi te promjene trebalo sprovoditi postepeno, do samog trenutka članstva u Evropskoj uniji - smatra on. 
Po njegovim riječima ne treba zaboraviti ni da veliki broj stranih radnika dolazi u Crnu Goru upravo zato &scaron;to imamo izražen nedostatak radne snage, posebno u građevinskom sektoru. Stoga je važno sagledati cijelu situaciju u cjelini.
- Nadam se da će, zbog dobrih ekonomskih odnosa i velikog potencijala turskog trži&scaron;ta, kao i obima investicija koje su do&scaron;le iz Turske u Crnu Goru, biti pronađeno adekvatno rje&scaron;enje &ndash; kroz diplomatske kanale i bilateralnu saradnju &ndash; koje će biti korisno za obje strane. Kroz takav dijalog možemo ublažiti negativne posljedice nedavnih događaja, ali i spriječiti slične situacije u budućnosti. Ovo se, naravno, ne odnosi samo na Tursku, već i na sve druge zemlje i potencijalne investitore - tvrdi Mule&scaron;ković. 
Takođe, smatra on, treba imati na umu da su strane direktne investicije od obnove nezavisnosti 2006. godine potpuno promijenile ekonomsku sliku Crne Gore. 
- Prema posljednjim podacima, oko 12,6 odsto je pokrivenost uvoza izvozom, &scaron;to pokazuje veliku zavisnost od inostranstva kada je riječ o uvođenju viznog režima. Migracije su normalna pojava u otvorenim ekonomijama, a važno je naglasiti da je većina stranaca koji borave i rade u Crnoj Gori tu potpuno legalno, po&scaron;tujući zakone i procedure. Kada dolaze da rade, oni donose sva potrebna dokumenta, dokaze o nekažnjavanju u svojim zemljama i druge relevantne papire. Dakle, postoji visoka kontrola, ali je ključno da obezbijedimo ono &scaron;to je najvažnije za poslovno okruženje &ndash; vladavinu prava, po&scaron;tovanje zakona i jednaka pravila za sve - navodi Mule&scaron;ković. 
Osim toga, potrebno je, smatra, da mnogo vi&scaron;e radimo na integraciji stranaca u na&scaron;e dru&scaron;tvo &ndash; da poznaju svoja prava, ali i obaveze, da se lak&scaron;e prilagode na&scaron;em sistemu, čime se smanjuje rizik od nesporazuma i sličnih situacija. 
- Želim da naglasim jo&scaron; jednom: ekonomija ne poznaje ni naciju, ni vjeru. Ekonomija poznaje samo pravila trži&scaron;ta. Ona napreduje tamo gdje postoji dobar poslovni ambijent, vladavina prava i stabilni zakoni koji se jednako primjenjuju na sve. Uvijek kada imate stabilnu ekonomiju, raste i kvalitet života građana. Ono &scaron;to moramo osigurati jeste da Crna Gora do 2028. godine napreduje i ojača svoju ekonomiju na putu ka punopravnom članstvu u Evropskoj uniji. To je put koji moramo iskoristiti da ojačamo institucije, unaprijedimo poslovno okruženje i uđemo u EU &scaron;to spremniji i ekonomski stabilniji - kazao je Mule&scaron;ković. 
Podaci
Tvrdnje Mule&scaron;kovića potvđuju preliminarni podaci ITRS-a(International Transaction Reporting System &ndash;Sistem izvje&scaron;tavanja o međunarodnim transakcijama) koje je dostavila Centralna banka (CBCG), posmatrajući period od 2020. godine do avgusta 2025. godine, ukupan priliv stranih direktnih investicija (SDI) u Crnu Goru iznosio je 5,1 milijardu eura. Ulaganja iz Turske, u posmatranom periodu, bilježe kontinuirani trend rasta i iznosila su 417,42 miliona eura, odnosno 8,19 odsto ukupnog priliva SDI.
- Od januara do avgusta ove godine, gledano prema strukturi, najveći dio priliva SDI iz Turske odnosio se na interkompanijski dug (56,19 odsto), zatim slijede ulaganja u nekretnine (38,57 odsto), kao i investicije u domaća preduzeća i banke (5,22 odsto) - navodidirektor Direkcije za platni bilans CBCG Boris Kilibarda. 
Dodaje da je, prema preliminarnim podacima, od januara do avgusta 2025. godine, ukupan priliv SDI iz Turske iznosio 92,19 miliona eura, &scaron;to je za 25,50 miliona ili 38,24 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu 2024. godine, kada je ukupan priliv iznosio 66,69 miliona eura.
- Pro&scaron;le godine priliv SDI iz Turske iznosio je 100,93 miliona eura i veći je za 18,19 odsto ili 15,53 miliona eura u odnosu na godinu ranije - ističe Kilibarda.
O tome da li postoji trend rasta transfera iz Turske prema Crnoj Gori u formi ličnih doznaka, poslovnih uplata ili kupovine nekretnina kazao je da je pro&scaron;le godine od januara do avgusta, ulaganje u nekretnine iznosilo je 35,56 miliona eura i manje je za 13,61 odsto u odnosu na isti period prethodne godine.
- Priliv po osnovu ličnih doznaka nije moguće precizno utvrditi, jer se značajan priliv ostvaruje kroz neformalne kanale i u gotovini - kazao je Kilibarda.

Priliv SDI iz Turske 5.1 miljardi eura za skoro pet godina; Mulešković: Uvođenje viznog režima moglo bi usporiti investicije i turizam

TURSKA JE PRVA ZEMLJA PO VRIJEDNOSTI DIREKTNIH STRANIH INVESTICIJA U CRNOJ GORI

Crna Gora je u prvih devet mjeseci ostvarila deficit budžeta od 88,3 miliona EUR, &scaron;to je 1,1 odsto procijenjenog bruto domaćeg proizvoda (BDP), pokazali su podaci Ministarstva finansija (MF).
&bdquo;U septembru je ostvaren deficit budžeta od 15 miliona EUR, &scaron;to je 0,2 odsto procijenjenog BDP-a. Takođe, u prvih devet mjeseci ostvaren je suficit tekuće potro&scaron;nje od 99,8 miliona EUR, dok je u septembru on iznosio 17,9 miliona&ldquo;, navedeno je u Izvje&scaron;taju o izvr&scaron;enju budžeta Crne Gore za septembar, koji je objavilo MF.
Iz Ministarstva su saop&scaron;tili da su prihodi budžeta za devet mjeseci iznosili skoro 2,1 milijardu EUR ili 26,5 odsto BDP-a, &scaron;to je 1,2 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine.
&bdquo;Naplata budžetskih prihoda je u posmatranom periodu realizovana na nivou od 99 odsto plana, &scaron;to nedvosmisleno potvrđuje fiskalnu odgovornost, stabilnost i efikasnost upravljanja javnim finansijama&ldquo;, rekli su iz MF.
Oni su dodali da gotovo sve ključne kategorije budžetskih prihoda bilježe snažan i kontinuiran rast u odnosu na isti period prethodne godine, pri čemu rast prihoda po osnovu indirektnih poreza u potpunosti kompenzuje pad onih po osnovu doprinosa za penzijsko-invalidsko osiguranje (PIO), potvrđujući kredibilnost implementiranih mjera i stabilnost fiskalnog sistema.
Prihod od poreza na dobit preduzeća iznosio je 222,5 miliona EUR, &scaron;to je 8,9 odsto vi&scaron;e nego u uporednom periodu, a 6,6 odsto vi&scaron;e od plana. 
&bdquo;Važno je naglasiti da su prihodi budžeta po osnovu poreza na dobit preduzeća već nadma&scaron;ili i godi&scaron;nji plan te kategorije za 2,7 miliona EUR&ldquo;, rekli suiz MF.
Prihod po osnovu porez na dohodak građana iznosio je 77,9 miliona, &scaron;to je 31 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine i 4,8 odsto iznad plana.
Prihod od preza na dodatu vrijednost (PDV) iznosio je 1,03 milijarde EUR, &scaron;to je 14,3 odsto vi&scaron;e nego u uporednom periodu, a 1,9 odsto vi&scaron;e u odnosu na plan. 
&bdquo;Snažna naplata tog poreza ostvarena je uz značajan rast povraćaja PDV-a, koji je bio veći u odnosu na uporedni period 10,4 miliona ili 14,4 odsto&ldquo;, pokazali su podsci iz izvje&scaron;taja koji je objavilo Ministarstvo. 
Prihodi budžeta po osnovu akciza iznosili su 298,7 miliona i bili su 7,8 odsto veći nego u uporednom periodu, li i 1,3 odsto niži od planiranih.
&bdquo;Posmatrano po strukturi akciza, najveći rast u devet mjeseci bilježe akcize na mineralna goriva i njihove derivate 5,8 odsto i duvan i duvanske proizvode 11,3 odsto&ldquo;, preciziralisu iz MF.
Ostali prihodi su iznosili 39,8 miliona i bili su 18,1 odsto veći u odnosu na planirane, ali i 46,5 odsto manji nego u uporednom periodu pro&scaron;le godine.
&bdquo;Razlog odstupanja je prvenstveno izvr&scaron;enje te kategorije prihoda budžeta u prvih devet mjeseci, dominantno po osnovu jednokratnih prihoda. Sa druge strane, doprinosi su za devet mjeseci iznosili 290,7 miliona, &scaron;to je 32,4 odsto manje nego u istom periodu pro&scaron;le godine, a 7,1 odsto manje od plana&ldquo;, navodi se u izvje&scaron;taju.
Iz MF su dodali da se jaz između ostvarenih i planiranih prihoda budžeta po osnovu doprinosa za PIO postepeno smanjuje u drugoj polovini godine, ukazujući na pozitivne trendove u naplati i stabilizaciji prihoda po tom osnovu.
Samo u septembru je naplaćeno ukupno 261,6 miliona prihoda budžeta, &scaron;to je 5,5 odsto vi&scaron;e nego u istom mjesecu prethodne godine i 3,2 odsto iznad plana.
Izdaci budžeta u prvih devet mjeseci iznosili su skoro 2,19 milijardi EUR, &scaron;to je 27,6 odsto procijenjenog BDP-a. Tekući izdaci su iznosili 837,2 miliona EUR, &scaron;to je 91,9 odsto plana. 
&bdquo;Manje ostvarenje zabilježeno je kod svih tekućih izdataka, dominantno na poziciji ostalih izdataka. Razlika u ostvarenju u odnosu na plan od 2,5 odsto zabilježena je i kod bruto zarada i doprinosa na teret poslodavca, koji su iznosili 511,1 milion&ldquo;, pokazali su podaci iz izvje&scaron;taja.
Transferi za socijalnu za&scaron;titu iznosili su 823,9 miliona EUR ili 99,3 odsto plana, a u odnosu na uporedni period prethodne godine porasli su 11,3 odsto. Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru iznosili su 309,3 mil. &euro; i odstupali su od plana 11,8 odsto.
Iz MF su saop&scaron;tili da su kapitalni izdaci iznosili 188,2 miliona ili 95,3 odsto planiranih, a njihovo izvr&scaron;enje veće je 37,2 odsto. 
&bdquo;Najznačajnije izdvajanje u okviru te kategorije odnosi se na kapitalni budžet od 110,1 milion, dok se preostali iznos odnosi na kapitalne izdatke u okviru tekućeg i budžeta fondova&ldquo;, navodi se u izvje&scaron;taju.
Iz MF su kazali da su u septembru ukupni izdaci budžeta iznosili 276,6 miliona EUR i bili su 8,8 odsto veći u odnosu na isti period prethodne godine.
&bdquo;Odstupanje od plana je kod tekućih izdataka, a odnosi se na manje ostvarenje dominantno na poziciji subvencije koje su iznosile 1,7 miliona EUR, &scaron;to je razlika u odnosu na plan od 75,3 odsto shodno dinamici izvr&scaron;avanja subvencija dominantno za potrebe Ministarstva poljoprivrede, odnosno podr&scaron;ku Agenciji za plaćanje kroz IACS mjere i IPARD III program i na poziciji ostalih izdataka u iznosu od 3,8 miliona, &scaron;to predstavlja razliku od 55 odsto u odnosu na plan, dominantno zbog manjih izdataka za ugovore o djelu i izradu i održavanje softvera&ldquo;, kazali su iz Ministarstva.
Veće ostvarenje u odnosu na plan od 8,8 miliona ili 60,6 odsto zabilježeno je dominantno kod kamata na poziciji kamate nerezidentima, prilagođeno stvarnoj dinamici izmirenja obaveza države za te namjene.
Iz MF su dodali da je kod transfera institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru zabilježeno manje ostvarenje u odnosu na plan od 11,7 odsto. 
&bdquo;Kapitalni izdaci u septembru su iznosili 32,9 miliona EUR, &scaron;to je 23,7 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine&ldquo;, zaključuje se u izvje&scaron;taju.

Deficit budžeta za devet mjeseci 88,3 miliona eura

PODACI MINISTARSTVA FINANSIJA

Na tender za projektovanje i gradnju druge dionice auto-puta od Mate&scaron;eva do Andrijevice, dostavljene su četiri ponude, od kojih su tri dostavili konzorcijumi.
Iz Monteputa su kazali da su ponude dostavili China Communications Construction Company, te konzorcijumi Cengiz-Azvirt, Shandong Foreign Economic &amp; Technical Cooperation sa Shandong Luqiao Group, kao i Power Construction Corporation of China.
Iz kompanije su objasnili da sijedi postupak vrjednovanja tehničkih ponuda, koji će biti okončan u najskorijem roku.
&bdquo;Nakon odobrenja Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), pristupićemo otvaranju finansijskog dijela ponuda, te konačnom izboru projektanta i izvođača radova tog od velikog značaja instrastrukturnog projekta&ldquo;, navodi se u saop&scaron;tenju Monteputa, prenosi Mina business.

Četiri ponude za drugu dionicu auto-puta

SAOPŠTENO IZ MONTEPUTA

Skup&scaron;tinski Odbor za ekonomiju, finansije i budžet održaće 17. novembra konsultativno saslu&scaron;anje na temu prodaje brodova Crnogorske plovidbe.
Na saslu&scaron;anje su pozvani ministar pomorstva Filip Radulović, predsjednik Odbora direktora i izvr&scaron;ni direktor Crnogorske plovidbe, Petar Janković i Vladimir Tadić, kao i predsjednik NVO Udruženje pomorskih kapetana, Mario Pilastro, prenosi Mina business.
Predmet saslu&scaron;anja biće prodaja brodova Crnogorske plovidbe &ndash; &ldquo;Kotor&rdquo; i &ldquo;21. maj&rdquo; danskoj kompaniji Navision Group, za ukupno 13,2 miliona dolara.
Prodaja je izazvala kritike stručne javnosti i eksperta, koji tvrde da su brodovi prodati znatno ispod trži&scaron;ne vrijednosti.
Od početka ove godine na brodu Kotor bilo je vi&scaron;e kvarova. Zbog tih neispravnosti, ali i dugova, zadržavan je u lukama.
Oba broda kupljena su 2012.&nbsp; u Kini.

Konsultativno saslušanje o prodaji brodova Crnogorske plovidbe 17. novembra