Ekonomija

Ako je fokus samo na cijenama prehrambenih proizvoda, tu imamo stabilnost u prethodne dvije godine, kazao je potpredsjednik Vlade i ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljo&scaron;aj.
Na rast inflacije su, između ostalog, uticali i faktori poput povećanja PDV-a na usluge u turizmu, rasta cijena na plažama, ali i povećanja plata, istakao je Đeljo&scaron;aj.
Tokom dana&scaron;nje sjednice Skup&scaron;tine Crne Gore, poslanici su raspravljali o ekonomskim izazovima s kojima se zemlja suočava.
Posebnu pažnju izazvalo je pitanje poslanika Demokratske partije socijalista (DPS) Andrije Nikolića, koji je tražio obja&scaron;njenje ima li Vlada strategiju za za&scaron;titu građana od inflacije, koja je, prema njegovim riječima, dvostruko veća nego u državama eurozone i većini članica Evropske unije.
- Svi podaci govore da imamo crveni alarm i da ovoj državi prijeti uru&scaron;avanje javnih finansija ako se ne&scaron;to pod hitno ne preduzme. Mi smo najskuplja država za život u regionu. Budžet je postao bankomat za realizaciju partijskih ciljeva. Pet hiljada je novozaposlenih u javnom sektoru za tri godine, a to je, između ostalog, i razlog ovako visoke inflacije, pored pogubnih posljedica određenih ekonomskih programa - poručio je Nikolić.
Đeljo&scaron;aj je priznao da je inflacija u Crnoj Gori ove godine vi&scaron;a nego u zemljama EU, ali je istakao da u pojedinim sektorima, posebno u prehrambenoj industriji, nije bilo značajnijeg rasta cijena.
On je dodao da očekuje pozitivne ekonomske efekte od novih infrastrukturnih i razvojnih projekata, poput ulaganja u autoput i željeznicu, te dolaska low-cost avio-kompanija.
Nikolić je, međutim, ocijenio da Đeljo&scaron;aj poku&scaron;ava da &bdquo;brani neodbranjivo&ldquo;.
- Nije inflacija malo veća u odnosu na EU &mdash; ona je dvostruko veća. Kod nas su cijene porasle dvostruko vi&scaron;e nego u eurozoni - naglasio je.
Kazao je da je strategijom za ovu godinu bilo predviđeno zaduživanje od 450 miliona eura, dok se država, prema njegovim riječima, do marta već zadužila 850 miliona.
- A tek treba da saznamo kako izgleda deficit u Fondu PIO i koliko će nas to ko&scaron;tati do kraja godine. Ja sam veoma zabrinut za ekonomiju Crne Gore - kazao je Nikolić.
Poslanik DPS-a je podsjetio i na preporuke Evropske komisije, koja, kako je naveo, traži od Crne Gore da &bdquo;stegne kai&scaron;&ldquo;.
- EU traži ograničenje potro&scaron;nje na zarade u javnom sektoru. A znate li &scaron;ta to znači? Ili ćete morati da otpu&scaron;tate zaposlene ili da im smanjujete plate. Ili i jedno i drugo - zaključio je Nikolić.

Đeljošaj: Rast cijena pod kontrolom; Nikolić: Pokušavate da branite neodbranjivo, mi smo najskuplja država za život u regionu

SJEDNICA SKUPŠTINE

Uvođenje viznog režima sa Turskom moglo bi imati vidljive posljedice po crnogorsku ekonomiju, posebno u sektoru turizma, investicija i trži&scaron;ta rada &ndash; ocjenjuje za Pobjedu ekonomski analitičar Mirza Mule&scaron;ković, upozoravajući da svaka odluka donijeta bez prethodne ekonomske analize i konsultacija s partnerima &bdquo;nosi rizik za stabilnost male i otvorene ekonomije poput crnogorske&ldquo;.
Podaci Centralne banke Crne Gore (CBCG) potvrđuju značaj turskog kapitala za domaću privredu. Prema riječima direktora Direkcije za platni bilans Borisa Kilibarde, ukupne strane direktne investicije (SDI) iz Turske od januara do avgusta ove godine iznosile su 92,19 miliona eura, &scaron;to je 38,24 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine. Najveći dio ulaganja odnosi se na interkompanijski dug (56,19 odsto), zatim na kupovinu nekretnina (38,57 odsto), dok je 5,22 odsto uloženo u domaća preduzeća i banke.
Negativne posljedice
- Kada je riječ o uvođenju nezavisnog režima, sa ekonomskog stanovi&scaron;ta, svaka odluka koja se donese impulsivno, preko noći, bez prethodne ekonomske analize i bez pregovora sa partnerima, imaće negativne posljedice. To je naročito važno kada govorimo o saradnji između dvije države, jer ne smijemo zaboraviti da je Crna Gora mala, otvorena ekonomija, koja u velikoj mjeri zavisi od stranih investicija i stranih radnika. Turizam, koji čini značajan procenat na&scaron;eg bruto dru&scaron;tvenog proizvoda, jo&scaron; je jedan ključni segment na koju utiče ova odluka - kazao je Pobjedi ekonomski analitičar Mirza Mule&scaron;ković.
Dodao je da odluka donesena bez &scaron;ireg promi&scaron;ljanja svakako ne &scaron;alje dobru poruku o Crnoj Gori. Mulepković osuđuje incident na Zabjelu, ali i sve &scaron;to se odvijalo nakon toga, jer to ne doprinosi dobrim odnosima između dvije zemlje i negativno utiče na ekonomsku saradnju.
- Ne treba zaboraviti da je, konkretno u ovom slučaju, tokom 2025. godine, Turska prva zemlja po vrijednosti direktnih stranih investicija u Crnoj Gori. Njeni turisti su među najbrojnijima, a oko 20 odsto kompanija u Crnoj Gori osnovali su turski državljani. Jasno je, dakle, da će uvođenje bilo kakvih restriktivnih politika imati negativne posljedice po na&scaron;u ekonomiju. Takođe, treba podsjetiti da smo u prethodne tri godine, naročito tokom 2022. i krajem 2024, ostvarili određeni napredak u pogledu reformi javnih finansija, koje su dominantno zasnovane na potro&scaron;nji domaćinstava. Ako dođe do pada broja stranih radnika i turista koji žive, rade i tro&scaron;e u Crnoj Gori, logično je očekivati negativan uticaj i na javne prihode - tvrdi Mule&scaron;ković. 
Naglasio je da posebno treba imati u vidu da je već određen broj ugovora i aranžmana unaprijed dogovoren, pa se na&scaron;i privrednici mogu naći u problemu i pretrpjeti &scaron;tetu zbog ovakvih odluka. Takve odluke moraju biti donesene strate&scaron;ki, a ne impulsivno.
- Crna Gora jeste obavezna da, u okviru procesa pristupanja Evropskoj uniji, postepeno ukida bezvizni režim sa određenim zemljama, ali to mora biti planski proces koji će uzeti u obzir ekonomske veze i interese obje strane. Zemlje s kojima imamo snažnu privrednu saradnju ne bi smjele biti izložene naglim mjerama, već bi te promjene trebalo sprovoditi postepeno, do samog trenutka članstva u Evropskoj uniji - smatra on. 
Po njegovim riječima ne treba zaboraviti ni da veliki broj stranih radnika dolazi u Crnu Goru upravo zato &scaron;to imamo izražen nedostatak radne snage, posebno u građevinskom sektoru. Stoga je važno sagledati cijelu situaciju u cjelini.
- Nadam se da će, zbog dobrih ekonomskih odnosa i velikog potencijala turskog trži&scaron;ta, kao i obima investicija koje su do&scaron;le iz Turske u Crnu Goru, biti pronađeno adekvatno rje&scaron;enje &ndash; kroz diplomatske kanale i bilateralnu saradnju &ndash; koje će biti korisno za obje strane. Kroz takav dijalog možemo ublažiti negativne posljedice nedavnih događaja, ali i spriječiti slične situacije u budućnosti. Ovo se, naravno, ne odnosi samo na Tursku, već i na sve druge zemlje i potencijalne investitore - tvrdi Mule&scaron;ković. 
Takođe, smatra on, treba imati na umu da su strane direktne investicije od obnove nezavisnosti 2006. godine potpuno promijenile ekonomsku sliku Crne Gore. 
- Prema posljednjim podacima, oko 12,6 odsto je pokrivenost uvoza izvozom, &scaron;to pokazuje veliku zavisnost od inostranstva kada je riječ o uvođenju viznog režima. Migracije su normalna pojava u otvorenim ekonomijama, a važno je naglasiti da je većina stranaca koji borave i rade u Crnoj Gori tu potpuno legalno, po&scaron;tujući zakone i procedure. Kada dolaze da rade, oni donose sva potrebna dokumenta, dokaze o nekažnjavanju u svojim zemljama i druge relevantne papire. Dakle, postoji visoka kontrola, ali je ključno da obezbijedimo ono &scaron;to je najvažnije za poslovno okruženje &ndash; vladavinu prava, po&scaron;tovanje zakona i jednaka pravila za sve - navodi Mule&scaron;ković. 
Osim toga, potrebno je, smatra, da mnogo vi&scaron;e radimo na integraciji stranaca u na&scaron;e dru&scaron;tvo &ndash; da poznaju svoja prava, ali i obaveze, da se lak&scaron;e prilagode na&scaron;em sistemu, čime se smanjuje rizik od nesporazuma i sličnih situacija. 
- Želim da naglasim jo&scaron; jednom: ekonomija ne poznaje ni naciju, ni vjeru. Ekonomija poznaje samo pravila trži&scaron;ta. Ona napreduje tamo gdje postoji dobar poslovni ambijent, vladavina prava i stabilni zakoni koji se jednako primjenjuju na sve. Uvijek kada imate stabilnu ekonomiju, raste i kvalitet života građana. Ono &scaron;to moramo osigurati jeste da Crna Gora do 2028. godine napreduje i ojača svoju ekonomiju na putu ka punopravnom članstvu u Evropskoj uniji. To je put koji moramo iskoristiti da ojačamo institucije, unaprijedimo poslovno okruženje i uđemo u EU &scaron;to spremniji i ekonomski stabilniji - kazao je Mule&scaron;ković. 
Podaci
Tvrdnje Mule&scaron;kovića potvđuju preliminarni podaci ITRS-a(International Transaction Reporting System &ndash;Sistem izvje&scaron;tavanja o međunarodnim transakcijama) koje je dostavila Centralna banka (CBCG), posmatrajući period od 2020. godine do avgusta 2025. godine, ukupan priliv stranih direktnih investicija (SDI) u Crnu Goru iznosio je 5,1 milijardu eura. Ulaganja iz Turske, u posmatranom periodu, bilježe kontinuirani trend rasta i iznosila su 417,42 miliona eura, odnosno 8,19 odsto ukupnog priliva SDI.
- Od januara do avgusta ove godine, gledano prema strukturi, najveći dio priliva SDI iz Turske odnosio se na interkompanijski dug (56,19 odsto), zatim slijede ulaganja u nekretnine (38,57 odsto), kao i investicije u domaća preduzeća i banke (5,22 odsto) - navodidirektor Direkcije za platni bilans CBCG Boris Kilibarda. 
Dodaje da je, prema preliminarnim podacima, od januara do avgusta 2025. godine, ukupan priliv SDI iz Turske iznosio 92,19 miliona eura, &scaron;to je za 25,50 miliona ili 38,24 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu 2024. godine, kada je ukupan priliv iznosio 66,69 miliona eura.
- Pro&scaron;le godine priliv SDI iz Turske iznosio je 100,93 miliona eura i veći je za 18,19 odsto ili 15,53 miliona eura u odnosu na godinu ranije - ističe Kilibarda.
O tome da li postoji trend rasta transfera iz Turske prema Crnoj Gori u formi ličnih doznaka, poslovnih uplata ili kupovine nekretnina kazao je da je pro&scaron;le godine od januara do avgusta, ulaganje u nekretnine iznosilo je 35,56 miliona eura i manje je za 13,61 odsto u odnosu na isti period prethodne godine.
- Priliv po osnovu ličnih doznaka nije moguće precizno utvrditi, jer se značajan priliv ostvaruje kroz neformalne kanale i u gotovini - kazao je Kilibarda.

Priliv SDI iz Turske 5.1 miljardi eura za skoro pet godina; Mulešković: Uvođenje viznog režima moglo bi usporiti investicije i turizam

TURSKA JE PRVA ZEMLJA PO VRIJEDNOSTI DIREKTNIH STRANIH INVESTICIJA U CRNOJ GORI

Crna Gora je u prvih devet mjeseci ostvarila deficit budžeta od 88,3 miliona EUR, &scaron;to je 1,1 odsto procijenjenog bruto domaćeg proizvoda (BDP), pokazali su podaci Ministarstva finansija (MF).
&bdquo;U septembru je ostvaren deficit budžeta od 15 miliona EUR, &scaron;to je 0,2 odsto procijenjenog BDP-a. Takođe, u prvih devet mjeseci ostvaren je suficit tekuće potro&scaron;nje od 99,8 miliona EUR, dok je u septembru on iznosio 17,9 miliona&ldquo;, navedeno je u Izvje&scaron;taju o izvr&scaron;enju budžeta Crne Gore za septembar, koji je objavilo MF.
Iz Ministarstva su saop&scaron;tili da su prihodi budžeta za devet mjeseci iznosili skoro 2,1 milijardu EUR ili 26,5 odsto BDP-a, &scaron;to je 1,2 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine.
&bdquo;Naplata budžetskih prihoda je u posmatranom periodu realizovana na nivou od 99 odsto plana, &scaron;to nedvosmisleno potvrđuje fiskalnu odgovornost, stabilnost i efikasnost upravljanja javnim finansijama&ldquo;, rekli su iz MF.
Oni su dodali da gotovo sve ključne kategorije budžetskih prihoda bilježe snažan i kontinuiran rast u odnosu na isti period prethodne godine, pri čemu rast prihoda po osnovu indirektnih poreza u potpunosti kompenzuje pad onih po osnovu doprinosa za penzijsko-invalidsko osiguranje (PIO), potvrđujući kredibilnost implementiranih mjera i stabilnost fiskalnog sistema.
Prihod od poreza na dobit preduzeća iznosio je 222,5 miliona EUR, &scaron;to je 8,9 odsto vi&scaron;e nego u uporednom periodu, a 6,6 odsto vi&scaron;e od plana. 
&bdquo;Važno je naglasiti da su prihodi budžeta po osnovu poreza na dobit preduzeća već nadma&scaron;ili i godi&scaron;nji plan te kategorije za 2,7 miliona EUR&ldquo;, rekli suiz MF.
Prihod po osnovu porez na dohodak građana iznosio je 77,9 miliona, &scaron;to je 31 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine i 4,8 odsto iznad plana.
Prihod od preza na dodatu vrijednost (PDV) iznosio je 1,03 milijarde EUR, &scaron;to je 14,3 odsto vi&scaron;e nego u uporednom periodu, a 1,9 odsto vi&scaron;e u odnosu na plan. 
&bdquo;Snažna naplata tog poreza ostvarena je uz značajan rast povraćaja PDV-a, koji je bio veći u odnosu na uporedni period 10,4 miliona ili 14,4 odsto&ldquo;, pokazali su podsci iz izvje&scaron;taja koji je objavilo Ministarstvo. 
Prihodi budžeta po osnovu akciza iznosili su 298,7 miliona i bili su 7,8 odsto veći nego u uporednom periodu, li i 1,3 odsto niži od planiranih.
&bdquo;Posmatrano po strukturi akciza, najveći rast u devet mjeseci bilježe akcize na mineralna goriva i njihove derivate 5,8 odsto i duvan i duvanske proizvode 11,3 odsto&ldquo;, preciziralisu iz MF.
Ostali prihodi su iznosili 39,8 miliona i bili su 18,1 odsto veći u odnosu na planirane, ali i 46,5 odsto manji nego u uporednom periodu pro&scaron;le godine.
&bdquo;Razlog odstupanja je prvenstveno izvr&scaron;enje te kategorije prihoda budžeta u prvih devet mjeseci, dominantno po osnovu jednokratnih prihoda. Sa druge strane, doprinosi su za devet mjeseci iznosili 290,7 miliona, &scaron;to je 32,4 odsto manje nego u istom periodu pro&scaron;le godine, a 7,1 odsto manje od plana&ldquo;, navodi se u izvje&scaron;taju.
Iz MF su dodali da se jaz između ostvarenih i planiranih prihoda budžeta po osnovu doprinosa za PIO postepeno smanjuje u drugoj polovini godine, ukazujući na pozitivne trendove u naplati i stabilizaciji prihoda po tom osnovu.
Samo u septembru je naplaćeno ukupno 261,6 miliona prihoda budžeta, &scaron;to je 5,5 odsto vi&scaron;e nego u istom mjesecu prethodne godine i 3,2 odsto iznad plana.
Izdaci budžeta u prvih devet mjeseci iznosili su skoro 2,19 milijardi EUR, &scaron;to je 27,6 odsto procijenjenog BDP-a. Tekući izdaci su iznosili 837,2 miliona EUR, &scaron;to je 91,9 odsto plana. 
&bdquo;Manje ostvarenje zabilježeno je kod svih tekućih izdataka, dominantno na poziciji ostalih izdataka. Razlika u ostvarenju u odnosu na plan od 2,5 odsto zabilježena je i kod bruto zarada i doprinosa na teret poslodavca, koji su iznosili 511,1 milion&ldquo;, pokazali su podaci iz izvje&scaron;taja.
Transferi za socijalnu za&scaron;titu iznosili su 823,9 miliona EUR ili 99,3 odsto plana, a u odnosu na uporedni period prethodne godine porasli su 11,3 odsto. Transferi institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru iznosili su 309,3 mil. &euro; i odstupali su od plana 11,8 odsto.
Iz MF su saop&scaron;tili da su kapitalni izdaci iznosili 188,2 miliona ili 95,3 odsto planiranih, a njihovo izvr&scaron;enje veće je 37,2 odsto. 
&bdquo;Najznačajnije izdvajanje u okviru te kategorije odnosi se na kapitalni budžet od 110,1 milion, dok se preostali iznos odnosi na kapitalne izdatke u okviru tekućeg i budžeta fondova&ldquo;, navodi se u izvje&scaron;taju.
Iz MF su kazali da su u septembru ukupni izdaci budžeta iznosili 276,6 miliona EUR i bili su 8,8 odsto veći u odnosu na isti period prethodne godine.
&bdquo;Odstupanje od plana je kod tekućih izdataka, a odnosi se na manje ostvarenje dominantno na poziciji subvencije koje su iznosile 1,7 miliona EUR, &scaron;to je razlika u odnosu na plan od 75,3 odsto shodno dinamici izvr&scaron;avanja subvencija dominantno za potrebe Ministarstva poljoprivrede, odnosno podr&scaron;ku Agenciji za plaćanje kroz IACS mjere i IPARD III program i na poziciji ostalih izdataka u iznosu od 3,8 miliona, &scaron;to predstavlja razliku od 55 odsto u odnosu na plan, dominantno zbog manjih izdataka za ugovore o djelu i izradu i održavanje softvera&ldquo;, kazali su iz Ministarstva.
Veće ostvarenje u odnosu na plan od 8,8 miliona ili 60,6 odsto zabilježeno je dominantno kod kamata na poziciji kamate nerezidentima, prilagođeno stvarnoj dinamici izmirenja obaveza države za te namjene.
Iz MF su dodali da je kod transfera institucijama, pojedincima, nevladinom i javnom sektoru zabilježeno manje ostvarenje u odnosu na plan od 11,7 odsto. 
&bdquo;Kapitalni izdaci u septembru su iznosili 32,9 miliona EUR, &scaron;to je 23,7 odsto vi&scaron;e nego u istom periodu pro&scaron;le godine&ldquo;, zaključuje se u izvje&scaron;taju.

Deficit budžeta za devet mjeseci 88,3 miliona eura

PODACI MINISTARSTVA FINANSIJA

Na tender za projektovanje i gradnju druge dionice auto-puta od Mate&scaron;eva do Andrijevice, dostavljene su četiri ponude, od kojih su tri dostavili konzorcijumi.
Iz Monteputa su kazali da su ponude dostavili China Communications Construction Company, te konzorcijumi Cengiz-Azvirt, Shandong Foreign Economic &amp; Technical Cooperation sa Shandong Luqiao Group, kao i Power Construction Corporation of China.
Iz kompanije su objasnili da sijedi postupak vrjednovanja tehničkih ponuda, koji će biti okončan u najskorijem roku.
&bdquo;Nakon odobrenja Evropske banke za obnovu i razvoj (EBRD), pristupićemo otvaranju finansijskog dijela ponuda, te konačnom izboru projektanta i izvođača radova tog od velikog značaja instrastrukturnog projekta&ldquo;, navodi se u saop&scaron;tenju Monteputa, prenosi Mina business.

Četiri ponude za drugu dionicu auto-puta

SAOPŠTENO IZ MONTEPUTA

Program reformi "Evropa sad 2" (ES2) je proma&scaron;io svoju su&scaron;tinu &ndash; nije donio bolji život građanima, već je produbio siroma&scaron;tvo i nejednakost.
Umjesto reforme koja jača srednji sloj stanovni&scaron;tva i pobolj&scaron;ava životne uslove, građani su dobili poskupljenja i rast nejednakosti, ocijenio je za "Dan" ekonomista Milo&scaron; Vuković komentari&scaron;ući efekte programa "Evropa sad 2" koji je startovao prije godinu.
&ndash; Cijene hrane, stanova, kirija i komunalija rastu brže od nominalnih primanja, pa inflacija intenzivno djeluje kao prikriveni porez koji puni državnu kasu i kasu krupnog kapitala, dok prosječan čovjek jedva spaja kraj s krajem &ndash; izjavio je Vuković.
Podsjetio je da je program ES2 plasiran pod sloganom povećanja plata za 25 odsto, prosječnom penzijom od 600 eura, dostizanjem pune zaposlenosti, sedmočasovnog radnog vremena i ostalih "bajkovitih" obećanja koja, naravno, nijesu ispunjena.
Reformama od prije godinu dana, između ostalog, smanjeni su doprinosi za penzijsko i invalidsko osiguranje na teret zaposlenog i poslodavca za 10,5 odsto, a povećane minimalne plate sa 450 na 600 i 800 eura, zavisno od stručne spreme. Sve to je u krajnjem dovelo do povećanja prosječne plate na 1.000 eura.
Vuković je istakao da godinu nakon reformi imamo paradoksalan rezultat koji se nigdje u svijetu nije desio u posljednjih 70 godina, od kada se podaci mjere.
&ndash; Plate su porasle, penzije su porasle &ndash; ali su porasli i siroma&scaron;tvo i nejednakost u dru&scaron;tvu. To jasno pokazuju zvanični podaci. Koeficijent nejednakosti je u godini implementacije reforme ES2 (2024) porastao sa 29,4 na 31,6 &scaron;to znači da se jaz između bogatih i siroma&scaron;nih povećao. Relativni rizik od siroma&scaron;tva rastao je sa 28 na 34 odsto. Dakle, građani objektivno žive gore nego prije reforme. Ako se reformom povećavaju nejednakost i siroma&scaron;tvo &ndash; takva reforma jednostavno nije uspjela &ndash; poručio je izvr&scaron;ni direktor Fideliti konsaltinga.
Prema njegovim riječima, rast primanja nije pratio i rast kupovne moći.
&ndash; Inflacija, koja je rezultat povećanja PDV-a u turizmu i akciza, "pojela" je većinu povećanja. To svi znamo iz života: računi su nam veći, kirije su nam veće, hrana nam je skuplja, porezi i komunalije rastu. Frapantan primjer neodgovornosti predstavlja činjenicu da je Vlada povećala akcize na gorivo građanima, ali su vlasnici jahti u potpunosti oslobođeni akciza &ndash; naveo je Vuković.
Istakao je da prosječni građanin danas sa većom platom može da kupi manje nego prije nekoliko godina, &scaron;to je zapravo pad životnog standarda.
Rast cijena nekretnina, kako je kazao, prati i rast kirija.
&ndash; U posljednjih pet godina kirije su, prema izvje&scaron;tajima, porasle za oko 80 odsto. Dodatni pritisak dolazi od stranih državljana: u Crnoj Gori trenutno boravi oko 100.000 stranaca, koji kupuju i iznajmljuju veliki broj nekretnina i time podižu cijene. Građani sa prosječnim platama te&scaron;ko dolaze do stambenog prostora, dok oni sa nižim primanjima prelaze u skučenije i lo&scaron;ije stanove &ndash; naveo je on.
&ndash; Značajan pokazatelj uru&scaron;avanja standarda je eksplozija cijena nekretnina. Prema Monstatu, prosječna cijena kvadrata stana u novogradnji u 2020. godini iznosila je 951 euro. U prvom kvartalu 2025. ta cijena je skočila na 2.158 eura, &scaron;to predstavlja rast od čak 126 odsto u pet godina. U Podgorici je prosječan kvadrat 2020. ko&scaron;tao 966 eura, a sada prema&scaron;uje dvije hiljade eura. To znači da je 100 m&sup2; stana iz 2020. godine u realnom smislu danas postao stan od 44 m&sup2; &ndash; pojasnio je Vuković.

Dobili veliki broj niskokvalifikovanih radnika
"Reforma" je obećavala i priliv visokokvalifikovane radne snage, naveo je Vuković.
&ndash; Umjesto toga, u Crnu Goru je do&scaron;ao veliki broj niskokvalifikovanih radnika. Poslove u turizmu, građevinarstvu i ugostiteljstvu nerijetko preuzimaju radnici iz regiona i daleke Azije koji rade za niže nadnice, dok stručnjaci u IT‑ju, medicini ili nauci i dalje odlaze u zemlje gdje su radni uslovi i plate konkurentniji. Ti radnici, u nemalom broju slučajeva, predstavljaju bezbjednosni rizik, o čemu svjedočimo kroz povećanje broja krivičnih djela koje izvr&scaron;avaju &ndash; ukazao je Vuković.

Vuković: Porasle plate i penzije, ali i siromaštvo i nejednakost

"PROGRAM REFORMI EVROPA SAD 2 PROMAŠIO SVOJU SUŠTINU"

&nbsp;Vlada Crne Gore najavila je da pokreće snažan investicioni ciklus kroz 30 ključnih projekata čija je realizacija planirana tokom naredne godine.
Kako je saop&scaron;teno iz Vlade, Ministarstvo finansija danas je dostavilo Predlog kapitalnih projekata za narednu godinu, koji garantuje strate&scaron;ki razvoj i bolji život svih građana.&nbsp;
Navodi se da su projekti odabrani kroz transparentan i stručan proces, vođen od strane Komisije za ocjenjivanje projekata.
&ldquo;Komisija je razmotrila 133 zahtjeva potro&scaron;ačkih jedinica i, primjenjujući kriterijume iz Odluke o izradi kapitalnog budžeta, nakon detaljne analize, utvrdila Listu prioritetnih projekata koja obuhvata 53 strate&scaron;ka projekta&rdquo;, kaže se u saop&scaron;tenju Vlade.
Oni su kazali da je, na osnovu preporuka Savjeta za javne investicije, Vladi dostavljen konačan predlog od 22 kapitalna projekta koji će biti finansirani iz budžeta za narednu godinu.&nbsp;
&ldquo;Ovim se osigurava da ključna ulaganja donose maksimalan razvojni efekat i direktnu korist za građane&rdquo;, navodi se u saop&scaron;tenju, prenosi Mina business.
Dodaje se da je Ministarstvo javnih radova, cijeneći potrebu i značaj dodatnih ulaganja u ključne infrastrukturne i razvojne oblasti, predložilo pro&scaron;irenje liste za jo&scaron; osam projekata od posebnog značaja, fokusiranih na unaprjeđenje zdravstvene, obrazovne, komunalne i bezbjednosne infrastrukture &scaron;irom Crne Gore.
&ldquo;Realizacija ovih projekata značiće moderniji zdravstveni sistem, kvalitetnije obrazovanje, savremeniju komunalnu infrastrukturu, veću sigurnost građana, kao i digitalnu transformaciju države&rdquo;, saop&scaron;tili iz Vlade.
&nbsp;

Vlada: Pokrećemo snažan investicioni ciklus kroz 30 ključnih projekata

TOKOM NAREDNE GODINE

Ministarstvo finansija (MF) trenutno ne razmatra mogućnost smanjenja stope poreza na dodatu vrijednost (PDV) na voće, povrće i meso, uz obja&scaron;njenje da je dosada&scaron;nje iskustvo pokazalo da takav potez ne bi garantovao i smanjenje maloprodajnih cijena.
To su Pobjedi kazali iz resora Novice Vukovića odgovarajući na pitanje da li planiraju smanjenje PDV-a na ove namirnice. Takva inicijativa je u dva navrata dolazila sa skup&scaron;tinskog odbora za ekonomiju, finansije i budžet nakon kontrolnih saslu&scaron;anja u vezi sa cijenama u trgovinama i rasta inflacije. Nedavno je i potpredsjednik Vlade za ekonomska pitanja i ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljo&scaron;aj dao podr&scaron;ku takvoj mogućnosti. Odboru, kako je Pobjedi kazao predsjednik Boris Mugo&scaron;a, zvaničan odgovor na ovaj prijedlog nije stizao.
Motivi
Da je pitanje eventualnog smanjenja PDV-a vi&scaron;e motivisano socijalnim nego ekonomskim motivima, ocjenjuje profesorica Ekonomskog fakulteta u Podgorici dr Maja Baćović upitana da prokomentari&scaron;e da li bi takva odluka bila ekonomski opravdana.
- U ekonomskom smislu, smanjenje poreza je uvijek pozitivna mjera, ukoliko nije kompenzovana povećanjem fiskalnih opterećenja na nekoj drugoj strani &ndash; obja&scaron;njava Baćović.
Svakako ukazuje da Vlada fiskalnom strategijom ne predviđa smanjenje, već povećanje poreza na proizvode koji se odnose na osnovnu ljudsku ishranu sa nula na sedam odsto, dodajući da bi eventualna odluka o smanjenju svakako uticala na pad poreskih prihoda, ali u nedostatku podataka o strukturi prihoda od PDV-a prema kategorijama, te&scaron;ko je reći koliko.
- Prema strategiji, očekivani prihod od poreske reforme u dijelu PDV-a iznosi ukupno 1,5 miliona eura, za sve kategorije proizvoda i usluga koje su targetirane, ali nije naznačen iznos prihoda koji se ostvaruje povećanjem stope PDV na proizvode namijenjene osnovnoj ljudskoj ishrani &ndash; navodi Baćović.
Smatra da bi eventualno smanjenje PDV-a na ove namirnice vodilo jednokratnom smanjenju cijena dodajući da ima uspje&scaron;nih primjera u kojima je smanjenje stope PDV-a imalo deflatorne efekte.
- Imamo primjer smanjenja PDV-a na proizvode namijenjene osnovnoj ljudskoj ishrani u Poljskoj početkom 2022. godine sa pet na nula odsto, koje je rezultiralo smanjenjem stope inflacije za 0,7 odsto do jula 2022. godine. Postoje takođe i primjeri koji pokazuju da je do&scaron;lo do smanjenja cijena, ali ne u očekivanom obimu &ndash; ukazuje Baćović.
Kada je riječ o uticaju na životni standard, Baćović ocjenjuje da bi smanjenje cijena osnovnih životnih namirnica u najvećoj mjeri uticalo na standard stanovni&scaron;tva sa najnižim primanjima u Crnoj Gori, ali ne značajno.
- Uticalo bi na način da životni standard u određenoj mjeri učini boljim. &Scaron;to je dohodak stanovnika veći, to je uče&scaron;će potro&scaron;nje ove kategorije proizvoda u ukupnoj potro&scaron;nji manje, pa je samim tim i uticaj na životni standard manjeg intenziteta &ndash; obja&scaron;njava Baćović.
Dosada&scaron;nje iskustvo
Iz MF podsjećaju da se trenutno PDV obračunava po stopi od sedam odsto na hljeb, bra&scaron;no, mlijeko i mliječne proizvode, hranu za odojčad, mast, ulje, meso, svježu i rashlađenu ribu, jaja i &scaron;ećer te da je nedavno snižena stopa PDV-a na menstrualne proizvode i pelene za bebe.
- Od uvođenja PDV-a, stopa koja se primjenjuje na ove proizvode ostala je nepromijenjena, te se ne može smatrati uzrokom rasta cijena u maloprodaji. Iskustvo iz prethodnih godina, uključujući period pandemije kovida, pokazalo je da smanjenje stope PDV-a ne garantuje proporcionalno smanjenje krajnjih potro&scaron;ačkih cijena. U praksi se pokazalo da razliku u stopi najče&scaron;će zadržavaju trgovci i uvoznici, dok građani ne osjete direktnu korist - navode iz Ministarstva finansija.
Osim toga, kako navode, mali poljoprivredni proizvođači, koji čine značajan dio domaće proizvodnje, nijesu obveznici PDV-a, te eventualna promjena stope na njih ne bi uticala.
- U cilju podr&scaron;ke domaćim proizvođačima, Ministarstvo finansija je već preduzelo konkretne mjere. Pau&scaron;alna naknada za poljoprivrednike povećana je sa pet na osam odsto, upravo zbog činjenice da nijesu PDV obveznici, čime se dodatno stimuli&scaron;e njihova aktivnost i konkurentnost. Takođe, kroz Zakon o porezu na dobit predviđene su stimulativne mjere za ulaganje i reinvestiranje u poljoprivredu, uključujući oslobađanje od poreza na dobit do iznosa od 300.000 eura u periodu od tri godine &ndash; ukazuju iz Ministarstva.
Navode da prate trži&scaron;na kretanja te da sa drugim institucijama razmatraju druge mjere koje bi mogle doprinijeti stabilizaciji cijena osnovnih namirnica, uključujući unapređenje konkurentnosti, efikasniju kontrolu trži&scaron;ta i podr&scaron;ku domaćoj proizvodnji.
- Buduće aktivnosti u oblasti PDV-a biće usmjerene na nastavak usklađivanja sa direktivama i standardima EU, &scaron;to predstavlja važan korak ka stvaranju stabilnog, pravednog i konkurentnog poreskog ambijenta koji doprinosi razvoju privrede i unapređenju ukupne fiskalne discipline &ndash; kazali su Pobjedi iz Ministarstva.
Nedavno je Đeljo&scaron;aj najavio da bi pred Vladom iduće sedmice trebalo da se nađe odluka o nastavku akcije ,,limitirane cijene&ldquo; kojom bi trebalo da budu targetirani dominantno domaći proizvodi.
&Scaron;vedska prepolovila PDV
&Scaron;vedska Vlada je u budžetu za iduću godinu predložila privremeno smanjenje PDV-a na hranu sa 12 na &scaron;est odsto. Ova mjera bi, kako je najavljeno, trebalo da traje od aprila iduće do kraja 2027. Iz njihove Vlade je saop&scaron;teno da su se na ovaj korak odlučili kako bi pomogli domaćinstvima i ojačali ekonomiju.

U Ministarstvu finansija tvrde da smanjenje PDV-a ne garantuje proporcionalno smanjenje krajnjih cijena

TRENUTNO NE RAZMATRAJU MOGUĆNOST SNIŽAVANJA STOPE POREZA NA DODATU VRIJEDNOST NA VOĆE, POVRĆE I MESO

Elektroprivreda Željezara Nik&scaron;ić za devet mjeseci ostvarila je bruto dobit od 663.000 eura. Redovno izmiruje zarade zaposlenima, obaveze na osnovu reprograma duga, po osnovu poreza i doprinosa i ekolo&scaron;ku naknadu na lagerovani otpad koji je ostavio prethodni vlasnik To&scaron;čelik.
Nedavno objavljena analiza Ministarstva energetike o poslovanju Željezare u pro&scaron;loj godini pokazala je da je ostvaren gubitak od dva miliona i stotinu hiljada eura i da je preduzeće potro&scaron;ilo uloženi kapital Elektroprivrede kao vlasnika, a nije ostvarilo zaradu kao povrat na imovinu &scaron;to negativno utiče i na poslovanje nacionalne energetske kompanije.
Ako je suditi prema rezultatima ostvarenim za devet mjeseci tekuće godine, Željezara je krenula putem oporavka, zahvaljujući ugovorenim poslovima sa matičnom kućom na izradi temeljnih betonskih ploča, podkonstrukcija i konstrukcija za solarne elektrane.
Govore to brojke koje je za Radio Crne Gore saop&scaron;tio predsjednik Odbora direktora EPCG Željezara Nik&scaron;ić Svetozar Golubović.
&ldquo;Mogu da vam kažem da je ukupan prihod koji je Željezara ostvarila za ovih devet mjeseci iznosi četiri miliona 330 hiljada, a ukupni rashodi su bili tri miliona i 700 hiljada i da je ostvarena bruto dobit u iznosu od 633 hiljade eura&rdquo;, kaže Golubović.
Nagla&scaron;ava da redovno izmiruju mjesečne obaveze, bruto zarade za 280 zaposlenih, čiji neto prosjek iznosi 976 eura, 61.000 eura po osnovu reprograma duga za poreze i doprinose i 23.000 eura za kreditnu pozajmicu Elektroprivrede, ukupne vrijednosti 550.000 eura.
Obaveza Željezare je i da uplaćuje 25.000 eura kao ekolo&scaron;ku naknadu po osnovu deponovanog otpada u krugu fabrike koji je ostavio biv&scaron;i vlasnik To&scaron;čelik.
Iako navedenu odluku smatraju problematičnom, a nadali su se i razumijevanju od Ministarstva ekologije, od kojeg od aprila očekuju odgovor na žalbu, primorani su da godi&scaron;nje izdvajaju 300.000 eura kako bi izbjegli blokadu računa kao &scaron;to je to bilo u novembru pro&scaron;le godine.
Nažalost, nijesu se obistinila ni očekivanja da će otpad konačno biti izmje&scaron;ten, jer javni poziv za odabir najpovoljnijeg ponuđača da do Mađarske transportuje lagerovane količine nije uspio zbog žalbe učesnika poziva, poja&scaron;njava Golubović.
&ldquo;Najpovoljniji po osnovu drugog javnog poziva je Hemosan iz Bara, međutim drugorangirani koji je podnio neke žalbe, pa je jedna žalba odbijena koja je bila u gerenciji državnih organa, međutim oni su sad podnijeli žalbu Ustavnom sudu&rdquo;, obja&scaron;njava Glubović.
Snaga solarnih elektrana koje su do sada postavljene u krugu Željezare je oko 10 MW i one bi trebalo da se priključe na elektromrežu do kraja godine ako se privede namjeni postojeća trafostanica. Radnici Željezare rade elemente za solarne elektrane na Kapinom polju na povr&scaron;ini od 13.000 hektara, instalirane snage 13 MW.

Željezari 663.000 eura dobiti, otpad i dalje problem

ZA DEVET MJESECI

Elektroprivreda (EPCG) je raspisala konkurs za izvr&scaron;nog direktora nakon &scaron;to je pro&scaron;le sedmice Odbor direktora energetske kompanije smijenio s te funkcije Ivana Bulatovića prije isteka četvorogodi&scaron;njeg mandata.
Kandidat za izvr&scaron;nog direktora dužan je da uz prijavu i dokumentaciju dostavi i program i plan rada i razvoja EPCG-a za mandatni period, pi&scaron;u Vijesti.
Kandidat treba da ispunjava i uslove predviđene članovima Zakona o privrednim dru&scaron;tvima, odnosno da nije osuđivan za krivična djela protiv prava iz rada, intelektualne svojine, platnog prometa i privrednog poslovanja, imovine i službene dužnosti.
Odbor direktora EPCG pro&scaron;le sedmice je za vr&scaron;ioca dužnosti (v. d.) postavio Bojana Đordana, doskora&scaron;njeg izvr&scaron;nog rukovodioca Direkcije za obnovljive izvore energije (OIE).
Odbor je Bulatovića naimenovao za izvr&scaron;nog direktora na mandat od četiri godine krajem januara pro&scaron;le godine, nakon &scaron;to je sprovedena kompletna procedura javnog konkursa. Bulatović je na toj funkciji zamijenio Nikolu Rovčanina koji je ranije podnio ostavku.
Bulatović je smijenjen s te pozicije na osnovu političkog dogovora partija koje između ostalih čine vlast na državnom nivou &ndash; Pokret Evropa sad, Bo&scaron;njačka stranka i koalicije Za Budućnost Crne Gore, potvrđeno je Vijestima iz vi&scaron;e izvora koji su upućeni u de&scaron;avanja u državnoj energetskoj kompaniji.&nbsp;
Prema izvorima lista, PES je želio bolju kontrolu nad partijskim zapo&scaron;ljavanjima, ali za sprovođenje tih planova Bulatović nije bio pogodan.

EPCG raspisala konkurs za izvršnog direktora

NAKON ŠTO JE ODBOR DIREKTORA  SMIJENIO IVANA BULATOVIĆA

Vlada će nastaviti akciju &bdquo;Limitirane cijene&ldquo;, a odluka o tome biće usvojena na prvoj novembarskoj sjednici Vlade, kazao je za Portal ETV potpredsjednik Vlade i ministar ekonomskog razvoja Nik Đeljo&scaron;aj.
Fokus akcije, kako je istakao, biće na domaćim proizvodima.
Đeljo&scaron;aj je najavio da će tokom naredne sedmice razgovarati sa trgovačkim lancima.&nbsp;
U izjavi za Portal ETV kazao je da je ovo nastavak akcije koja ima za cilj da pokaže brigu o građanima, očuva njihov standard, ali i da se poseban akcenat stavi na domaću proizvodnju i proizvođače, &scaron;to donosi vi&scaron;estruke koristi za domaću ekonomiju.
Akcija &bdquo;Limitirane cijene&ldquo; prethodno je zavr&scaron;ena u aprilu, a nakon &scaron;est mjeseci biće ponovo nastavljena.

Đeljošaj: Vlada u novembru ponovo pokreće akciju „Limitirane cijene“

POTVRDIO MINISTAR EKONOMSKOG RAZVOJA

Od ponoći sve vrste goriva u Crnoj Gori biće skuplje, saop&scaron;tilo je Ministarstvo energetike i rudarstva.
Tako će BMB 98 ko&scaron;tati 1,44 eura umjesto dosada&scaron;njih 1.42. 
BMB 95, će naredne dvije sedmice ko&scaron;tati 1,41 eura po litru.
Eurodizel će ko&scaron;tati 1,35 eura po litru,&nbsp; odnosno poskupiće četiri centa.
Lož ulje će naredne dvije sedmice ko&scaron;tati 1,28 eura po litru, odnosno poskupjelo je tri centa.
Naredni obračun biće 17. novembra, a eventualno izmijenjene cijene naftnih derivata važiće od 18. novembra.

Od ponoći poskupiće sve vrste goriva