Cilj trenutne, a i prethodnih vlada je da se na transparentan i zakonit način djeluje u pravcu ubrzanog ekonomskog razvoja države i boljeg pozicioniranja Crne Gore na investicionoj i turističkoj mapi. Tako je bar retorički, a doista pokušaja je bilo mnogo. O uspješnosti tih pokušaja svjedoče svi građani Crne Gore. Državni sekretar u Ministarstvu finansija i predsjednik Odbora direktora Agencije za Investicije Crne Gore, Agron Ibrahimi, 19. decembra sastao se sa predsjednikom Odbora direktora kompanije “Henley & Partners”, Kristianom H. Kaelinom, a u žiži razgovora bili su efekti Programa ekonomskog državljanstva na crnogorsku ekonomiju i finansije.

Kaelin je osnovao kompaniju “Henley & Partners” prije 30 godina u Švajcarskoj, a do danas se njeno poslovanje proširilo na 35 zemalja svijeta. Kompanija je licencirani agent za posredovanje u sticanju državljanstva putem ulaganja za Crnu Goru i lider u pomenutoj oblasti na globalnom nivou. 

Cilj Programa ekonomskog državljanstva prvenstveno je brži razvoj Crne Gore kroz privlačenje stranih direktnih investicija koje će intenzivirati razvojne projekte u sektoru turizma, poljoprivrede i prerađivačke industrije, i to na ukupnom području Crne Gore, na sjeveru i na jugu, kao i brži razvoj manje razvijenih opština Crne Gore.

Od obnove nezavisnosti jedan od primarnih ekonomskih ciljeva bilo je privlačenje SDI, što je i logično uzevši u obzir veličinu i strukturu crnogorske ekonomije. Crna Gora kao mali i visoko otvoreni ekonomski sistem ima potencijal da se fleksibilno uklapa u svjetske trendove kretanja SDI. U današnjem globalizovanom i dinamičnom okruženju jasno je da je jedino integrisanjem u svjetske ekonomske tokove, u svojstvu konkurentske privrede, moguće ostvariti dugoročnu strategiju održivog ekonomskog rasta i razvoja. Ekonomske politike zahtijevaju kontinuirano prilagođavanje, ne samo u smjeru balansiranja nacionalne ekonomije, već prvenstveno međunarodnog pozicioniranja u sklopu globalnog sela. Navedeno se itekako odnosi i na Crnu Goru

Teorijski i praktično potvrđeno je da SDI imaju pozitivan efekat na ekonomiju zemalja. Naime, on se ogleda u dinamiziranju proizvodnje i stvaranju nove zaposlenosti kroz otvaranje novih kompanija, povećanje konkurentnosti privrede i rast BDP-a, te  “uvoz“ know-how-a. 
Naravno, svaki novčić ima dvije strane, ali benefiti daleko prevazilaze negativne eksternalije koje se u procesu implementacije SDI u ekonomske tokove nacionalne ekonomije mogu dogoditi. 

Privlačenje SDI u Crnu Goru se, osim sistemske rekonstrukcije koja je proces u određenoj mjeri pratila, godinama obavljalo kroz promociju države kao investicione destinacije, te faktičko jačanje i apostrofiranje prednosti koje Crna Gora nudi stranim investitorima, a to su:
- Politička, monetarna i makroekonomska stabilnost (koja je danas ako ne potpuno narušena, onda blago rečeno temeljno uzdrmana);
- Jednostavne START UP biznis procedure (ranjivost digitalne i institucionalne osnove sistema jasno je iskazana kroz nemogućnost promptnog oporavka od sajber napada);
- Liberalan ekonomski režim spoljne trgovine;
- Povoljnu poresku politiku (u protekle tri godine porez na dobit i PDV su povećani što posljedično negativno utiče na razvoj preduzetništva);
- Niz podsticajnih mjera stranim investitorima (Svjedoci smo povećanju administrativnih barijera; sporoj i onemogućenoj implementaciji zakona i zakonskog okvira; inhibiciji i kočenju sudske vlasti; nepostojanju odgovarajuće kvalifikovane radne snage; nepostojanju planova prostornog uređenja; nedostatku adekvatne infrastrukture). Teško da podsticajne mjere mogu nadomjestiti te nedostatke.
- Međunarodni računovodstveni standardi;
- Rast ekonomskih sloboda;
- Povoljan geografski položaj i klimatski uslovi;

I pored negativnih izgleda, život ide dalje, i mora se raditi na ponovnom uspostavljanju stabilnosti. Uprkos turbulencijama izazvanim političkim previranjima kroz Program ekonomskog državljanstva nastavio bi se pokušaj privlačenja kredibilnih stranih investitora. Reakcije na sam program nijesu afirmativne kad je u pitanju proces  pristupanja EU, jer otvara mnoga pitanja i poima se kontroverznim sa više aspekata. Evropska komisija je apelovala na Crnu Goru da ukine Program zbog rizika među kojima su: pranje novca, utaja poreza, finansiranje terorizma, korupcija i infiltracija organizovanog kriminala. Do oktobra tekuće godine bilo je podnijeto 779 prijava za “zlatni pasoš” od kojih je 166 odobreno, dok su 73 odbijena, a preostali su se nalazili u postupku obrade.

Vlada Crne Gore na sjednici od 22.11.2018. usvojila Odluku o kriterijumima, načinu postupku izbora lica koje može steći crnogorsko državljanstvo prijemom radi realizacije posebnog programa ulaganja od posebnog značaja za privredni i ekonomski interes Crne Gore. Odlukom je predviđeno da se primjenjuje od 1. januara 2019.  do 31. decembra 2021. Odluka je izmijenjena u toku 2020. kada je predviđeno da Agencija za investicije preuzima sve poslove u vezi sa sprovođenjem programa. Pored pomenutog, tim promjenama Odluke je obuhvaćeno i sticanje državljanstva prijemom po osnovu Posebnog programa i za članove porodice aplikanta koji su mlađi od 18 godina života. Nakon sajber napada u avgustu tekuće godine, zvanična internet prezentacija Agencije za investicije Crne Gore još nije funkcionalna.  

Do danas je Program ekonomskog državljanstva donio državi investicije od 300 miliona eura, a 70 miliona eura je iznos koji se slio u budžet od plaćenih naknada. Prijem zahtjeva za ekonomsko državljanstvo prema sadašnjem modelu ističe 31. decembra i premijer u tehničkom mandatu Dritan Abazović  21. decembra u Privrednoj komori Crne Gore najavio je ukidanje dosadašnjeg programa ekonomskog državljanstva. Naveo je, takođe, da se traga za alternativom koja će naići na više podrške od strane EU, a istovremeno zadovoljiti razvojne ciljeve Crne Gore. Pitanje je koliko je realno brzo očekivati slično rješenje, i da li ga uopšte očekivati, ako u jednačinu ubacimo i političku situaciju u zemlji. Ono što je sigurno je da će budžet ostati bez prihoda po ovom osnovu. 

Uzevši u obzir najblaže rečeno „klimave“ javne finasije, kontinuirani budžetski deficit, te deficit platnog bilansa što posljedično utiče na rast javnog duga, sigurno je da se aktivnosti na privlačenju SDI moraju nastaviti.