Evropska unija (EU) smatra da se u petak na Kosovu dogodio “teroristički napad” i “čin sabotaže” kada je došlo do eksplozije koja je oštetila važnu infrastrukturu Kosova.

“EU najoštrije osuđuje teroristički napad na vodovodni kanal Ibar-Lepenac u Zubinom Potoku na sjeveru Kosova. To je gnusan čin sabotaže na kritičnoj civilnoj infrastrukturi Kosova, koja obezbjeđuje vodu za piće za značajan dio stanovništva Kosova i vitalna je komponenta kosovskog energetskog sistema”, saopštio je visoki predstavnik EU za spoljnu politiku Žozep Borelj.

Odlazeći šef evropske diplomatije izrazio je solidarnost sa građanima Kosova koji su pogođeni ovim napadom.

“Ova krivična radnja mora biti istražena, a njeni počinioci privedeni pravdi. U tom pogledu EU poziva sve zainteresovane strane da u potpunosti sarađuju sa kosovskim vlastima i nastaviće da pomno prati razvoj događaja”, poručio je Borelj.

On je u saopštenju potvrdio da je EU ponudila podršku kosovskim vlastima i nastavlja da koordinira naredne korake sa relevantnim partnerima, uključujući lokalno sa KFOR-om.

Avio Orav, šef Kancelarije EU na Kosovu, i Miroslav Lajčak, izaslanik EU za dijalog Srbije i Kosova, osudili su napad na kanal Ibar-Lepenac na Kosovu.

"Ponudio sam pomoć EU kosovskim vlastima. Incident treba istražiti, a odgovorne privesti pravdi" napisao je Orav na mreži Iks.

Lajčak je u odgovoru na ovu objavu napisao da odgovorne treba privesti pravdi.

Uveče 29. novembra u selu Varage u opštini Zubin Potok na Kosovu je došlo do eksplozije koja je oštetila kanal Ibar-Lepenac iz kog se vodom iz jezera Gazivode snabdjeva nekoliko gradova i Kosovsku energetska korporacija.

Kurti: Uhapšeno nekoliko osumnjičenih

Premijer Kosova Aljbin (Albin) Kurti rekao je u subotu da je nekoliko osumnjičenih uhapšeno i da su pronađeni materijalni dokazi u vezi sa eksplozijom na kanalu Ibar-Lepenac na sjeveru zemlje u petak uveče.

"Policija vrši uviđaje, izvršeni su pretresi. Ima uhapšenih i materijalnih dokaza, a svi ovi kriminalci i teroristi će se suočiti sa pravdom", rekao je Kurti novinarima tokom obilaska oštećenog kanala u selu Varage u opštini Zubin Potok.

Kurti, koji je optužio je Srbiju da stoji iza eksplozije, nije rekao koliko je osumnjičenih privredeno, niti je pružio detalje o dokazima za koje tvrdi da su pronađeni.

U eksploziji kod kanala na teritoriji opštine Zubin Potok nije bilo žrtava.

Savjet za bezbjednost Kosova preduzeo je u subotu hitne mjere za ublažavanje posjledica i očuvanje bezbjednosti kritične infrastrukture zemlje nakon napada koji je oštetio kanal Ibar-Lepenac, saopšteno je iz  tamošnje Vlade.

Savjet je održao vanrednu sjednicu kojom je predsjedavao premijer Aljbin (Albin) Kurti, nekoliko sati nakon što je eksplozija u petak uveče nanijela značajnu štetu ovom kanalu, što je ugrozilo vodosnabdijevanje i snabdjijevanje električnom energijom.

Napad su osudili predstavnici zapadnih zemalja u Prištini, kao i Srpska lista, najveća partija Srba na Kosovu koju podržavaju vlasti u Srbiji.

Sastanci sa ambasadorima Kvinte i EU

Predsjednica Kosova Vjosa Osmani razgovarala je o eksploziji na kanalu Ibar-Lepenac sa ambasadorima zemalja Kvinte i ambasadorom Evropske unije (EU), dok se odvojeno sastala i sa Enrikeom Barduanijem, komandantom misije NATO na Kosovu KFOR.

„Osmani je ambasadorima prenijela stav da se radi o terorističkom napadu na vitalnu infrastrukturu Kosova, koji ugrožava nacionalnu bezbjednost“, saopšteno je 30. novembra iz Predsjedništva Kosova.

Navodi se da je razgovarano o reakciji nadležnih institucija na ovu situaciju i da su pohvaljeni upravljanje situacijom i preduzeti koraci.

„Osmani je pozvala međunarodnu zajednicu da osudi napad i ostane ujedinjena protiv svakog pokušaja narušavanja mira i bezbjednosti na Kosovu“, objavilo je Predsjedništvo.

Ministarstvo spoljnih poslova Srbije (MSP) saopštilo je u subotu da je šef diplomatije Marko Đurić održao brifing za diplomatske predstavnike Kvinte i EU povodom eksplozije na kanalu Ibar-Lepenac.

„Đurić je na sastanku istakao da je očigledno riječ o sabotaži i da Srbija nedvosmisleno osuđuje takav čin koji je usmjeren protiv stabilnosti regiona i interesa svih lokalnih zajednica”, objavilo je MSP.

Navodi se da je Đurić optužbe u vezi sa eksplozijom okarakterisao kao neosnovane i ničim potkrepljene.

„Za cilj imaju da se Beograd diskredituje u osjetljivom trenutku, a situacija zloupotrebi u političke svrhe i instrumentalizuje u predizbornoj kampanji na Kosovu”, izjavio je Đurič, a saopštilo Ministarstvo spoljnih poslova Srbije.

Dodaje se da Srbija zahtjeva utvrđivanje motiva napada na taj vitalni infrastrukturni objekat i navodi da je spremna da sa međunarodnim faktorom na Kosovu sarađuje na rasvjetljavanju svih okolnosti i eventualnom pronalaženju i privođenju odgovornih.

Đurić je saopštio da je Srbija spremna da Prištini pomogne isporukama električne energije.

Srbija odbacuje optužbe o umiješanosti

Predsjednik Srbije Aleksandar Vučić odbacio je navode Prištine da Srbija ima veze sa eksplozijom na kanalu Ibar-Lepenac. On je kazao da nema namjeru da se pravda nikome, te da i Priština zna da Srbija ne stoji iza toga.

Ministar inostranih poslova Srbije Marko Đurić odbacio je u subotu tvrdnje Kurtija i osudio "najnoviji napad na kanal Ibar-Lepenac".

Iako je "Kurtijev etnonacionalistički režim brzo uperio prst u Beograd bez dokaza, vjerujemo da su takve preuranjene optužbe namjerna diverzija, što bi potencijalno moglo da ukazuje na umiješanost režima Kurtija" u ovom napadu, ocijenio je Đurić.

On je rekao da Srbija traži da počinioci ovog napada odgovaraju i da je spremna da pomogne u sanaciji štete na kanalu "bilo finansijski ili tehnički".

Direktor Kancelarije za Kosovo u Vladi Srbije Petar Petković je kazao da je uništavanje kanala ugrozilo vodosnabdijevanje opština sjevera Kosova srpskog naroda, "koji već živi u teškim uslovima, posebno na sjeveru Kosova".

Policija Kosova sprovodi pretres nekih kuća na sjeveru, potvrdio je za Radio Slobodna Evropa zamjenik direktora za region sjever Veton Eljšani (Elshani), ne iznoseći više detalja.

Ekipa Radija Slobodna Evropa (RSE) sa terena javlja da voda iz kanala i dalje curi, iako je tokom noći nabacan zemljani nasip.

Na terenu trenutno nema policije, prisutni su samo pripadnici Misije NATO-a na Kosovu (KFOR).

Mještani koji žive u blizini kanala kažu da im vodosnabdijevanje nije ugroženo, jer oni koriste izvorsku vodu i ne zavise od kanala Ibar-Lepenac.

Vlada Kosova je saopštila da su preduzeti konkretni koraci da se situacija vrati u normalu, te uvjerava građana da će snabdijevanje vodom i strujom biti sanirano u najkraćem mogućem roku.

Savet bezbjednosti je odobrio dodatne mjere zaštite kritičnih objekata kao što su mostovi, trafostanice, antene, jezera, kanali itd.

Ministarka ekonomije u Vladi Kosova Artane Rizvanoli izjavila je da je, nakon napada na kanal Ibar-Lepenac, obezbijeđeno redovno snabdijevanje električnom energijom kao i grejanje za građane Prištine.

Eksplozija, koja se dogodila u petak uveče, prouzrokovala je značajnu štetu na kanalu Ibar-Lepenac, čime je na Kosovu ugroženo snabdijevanje vodom i strujom.

Od hidrosistema Ibar-Lepenac na jezeru Gazivode u Zubinom Potoku, pijaćom vodom se snabdijeva sjever Kosova, ali i Priština sa okolinom. Sa Gazivoda se isporučuje i voda za termoelektrane u Obiliću i koristi se za hlađenje elektrana Kosovo A i Kosovo B, a pored toga, voda iz akumulacionog jezera Gazivode koristi se i za navodnjavanje poljoprivrednih površina.

"Preduzeće Ibar-Lepenac je oko 2 sata iza ponoći, u rekordnom roku, postavilo šest privremenih cijevi sa dovoljnim kapacitetom da se obezbijedi voda za hlađenje termoelektrane Kosovo B. Na taj način očekujemo da snabdijevanje električnom energijom bude stabilno", napisala je Rizvanoli na Facebooku.

Ona je dodala da je nakon vanredne sjednice kosovskog Savjeta za bezbjednost donijeta odluka da vlasti budu u koordininaciji Energetskom korporacijom Albanije, kako bi se obezbijedila dodatna energija i izbjegla eventualna restrikcija.

Rizvanoli je navela da je "ovaj teroristički čin" uticao i na snabdijevanje vodom.

"Snabdijevanje vodom u Prištini će se nadoknaditi vodom iz jezera Badovac i Batlava, snabdijevanje vodom u Kosovo Polju, Glogovcu i regionu Mitrovice biće obezbijeđeno putem cisterna", navela je ona.

Napad na kanal Ibar-Lepenac je treći u posljednja 72 sata na sjeveru Kosova, gdje živi većinsko srpsko stanovništvo.

Nakon što su eksplozivne naprave bačene na policijsku stanicu i zgradu opštine u Zvečanu, Policija Kosova je pojačala bezbjednosne mjere, odnosno svoje prisustvo na terenu, uključujući sjever.