Kampanja za nikšćke izbore zakazane 13. april odvija se uobičajno. Ipak sjenka posljednjih izbora u ovom gradu iz 2021. nameće pitanje uticaja sa strane na nikšićke birače.

Nikšić je na posljednjem zajedanju Kongresa lokalnih i regionalnih vlasti Savjeta Evrope 26. marta istaknut kao jedan od primjera stranog miješanja u izborne procese na lokalnom nivou.

“Ti izbori u Nikšiću predstavljali su prekretnicu u Crnoj Gori, jer se susjedna Srbija snažno uključila u lokalnu kampanju”, ocijenio je izvjestilac Savjeta Evrope Sjuart Dikson.

Na posljednjim izborima u Nikšiću, drugom gradu po veličini u Crnoj Gori, pobijedile su stranke prosrpskog Demokratskog fronta i Demokrata.

Do tada je – duže od deceniju i po – gradom vladala procrnogorska Demokratska partija socijalista(DPS) Mila Đukanovića, koji je rođen u Nikšiću.

U DPS-u smatraju da je Beograd spreman da i na ovogodišnjim izborima iskoristi sve mogućnosti kako bi odbranio prosrpsku vlast u Nikšiću.

Da su identitetske podjele i dalje akuelne kao jedan od faktora koji će opredjeljivati birače pokazuje i anketa Radija Slobodne Evrope iz Nikšića.

Gradonačelnik pod zaštitom poslaničkog imuniteta

Na izborima 2021. za predsjednika Opštine izabran je Marko Kovačević iz Demokratskog fronta, koji je predvodio Andrija Mandić.

Tokom mandata od nepune četiri godine, više puta je procesuiran.

Naime, sredinom 2021. protiv njega je pokrenut sudski postupak zbog negiranja genocida u Srebrenici, u Bosni i Hercegovini. Oslobođen je optužbi.

Dvije godine kasnije protiv njega je podnijeta krivična prijava zbog sumnje da je tokom intoniranja himne počinio krivično djelo povreda ugleda Crne Gore. Ovu prijavu odbacilo je nikšićko tužilaštvo.

Najnoviju tužba protiv njega podnesena je zbog govora u kome je poručio da će se “s onima koji neće kao braća, postupati kao prema Turcima”.

Ovaj slučaj još nije procesuiran, jer Skupština sedam mjeseci “ne stavlja” na dnevni red zahtjev Višeg tužilaštva za ukidanje njegovog imuniteta. Na čelu Skupštine je njegov partijski šef Andrija Mandić.

Agencija za sprečavanje korupcije je utvrdila i da on nezakonito istovremeno “pokriva” dvije funkcije – predsjednika Opštine i poslanika u Skupštini Crne Gore.

Kovačević u svemu vidi želju da se njemu i partiji nanese politička šteta.

Kovačević je jedan od čelnika crnogorskih opština koji su decembra 2022. u Skupštini Srbije podnosili izvještaj o stanju u njihovim opštinama. Tom prilikom on je ocijenio da je Srbija “matica svih Srba” i njegova država.

Šta je obilježilo ‘bitku za Nikšić’

Kampanju uoči izbora marta 2021. obilježili su incidenati i do tada nezabilježeno interesovanje srpskih medija i političara za jedne lokalne izbore u Crnoj Gori.

Izvjestilac Savjeta Evrope Stjuart Dikson je naveo da je na tim izborima “izazvalo zabrinutost” prisustvo osoba bliskih Srpskoj naprednoj stranci(SNS)(srpskog predsjednika Aleksandra Vučića).

Dikson navodi da su “neki od njih privedeni, nekima je čak zabranjen ulazak u zemlju, zbog sumnje da su unosili novac za kupovinu glasova”.

Naime, mjesec uoči izbora, nikšička policija je privela devet osoba zbog sumnje da unose novac u Crnu Goru za potrebe kupovine glasova u tom gradu.

Među njima su osobe bliske SNS-u Vladimir Mandić, Dane Šijan i Aleksandar Jokić, ali i tadašnji poslanik u Skupštini Crne Gore Milo Božović.

Iz crnogorske policije duže od dvije sedmice ne odgovaraju na upit RSE šta je bilo sa ovim slučajem.

U tom periodu iz Crne Gore je protjerano i osam srpskih državljana, koje je partija Andrije Mandića angažovala oko izbora a nisu imali dozovole za rad.

Prema pisanju crnogrskih medija, svih osmoro su članovi Vučićevog SNS-a.

Savjet Evrope ukazao je i na miješanje srpskih medija u nikšićke izbore.

“Naročito TV Happy, opsežno prateći izbore kroz posebne programe kao što je ‘Bitka za Nikšić’, ne poštujući odredbe koje se odnose na pravičnost medijskog izvještavanja o izbornim kampanjama i emitovanje etničke mržnje i rasističkih uvreda.”

Posmatrači Savjeta Evrope su takođe ukazali i na porast navoda o fiktivnom mijenjanju mjesta boravišta prije izbora, navodeći da to dodatno podriva povjerenje u tačnost biračkog spiska.

Crnu Goru su u tom periodu posjećivali pripadnici i lideri Srpske liste sa Kosova Goran Rakić i Igor Simić.

Mjesec uoči izbora, na gradskoj džamiji u Nikšiću osnanule su poruke “Srebrenica”, “Turci” i krst sa četiri ocila.

U nikšićkom tužilaštvu su 2021. formirana tri predmeta za krivična djela protiv izbornih prava, za koje je propisana kazna do pet godine zatora.

U dva slučaja prijave su odbačene a za treći je izrečena prvostepena presuda – osoba koja je kupovala glasove osuđena je na pet mjeseci zatvora a tri koje su za to dobile novac na po dva mjeseca.

Može li na izbore uticati i partijsko zapošljavanje

Nikšić je inače sjedište više državnih preduzeća u oblasti energetike, na čijem čelu su kadrovi DF-a i Demokrata, koje su na vlasti u gradu i u državi.

Broj zaposlenih u Elektroprivredi je, prema podacima nevladine organizacije Institut alternativa, od 2021. porstao za više od 150, dok je njena ćerka firma Solar gradnja osnovana te godine u međuvremenu zaposlila 420 osoba.

Ove kompanije se dovode u vezu sa partijskim zapošljavanjem. Smijenjena direktorica Solar gradnje Valerija Saveljić ranije je izjavila da su u toj kompaniji gotovo isključivo zapošljavani članovi partije Andrije Mandića.

Iz Elektroprivrede Crne Gore su negirali praksu partijskog zapošljavanja.

Ko je u izbornoj trci ove godine

Na izborima 13. aprila presjednik Opštine Kovačević predvodi rasformirani proruski Demokratski front(DF). Samostalno nastupaju i njegovi koalicioni partneri na državnom nivou – Demokrate i Pokret Evropa sad premijera Milojka Spajića.

Opozicija nastupa u više kolona.

Osim Demokratske partije socijalista, u trci je i koalicija procrnogorskih lista Evropski savez, Građanski pokret URA, Stranka evropskog progresa (SEP) i Za slobodarski Nikšić jednakih mogućnosti.

Čak tri bivša premijera su na čelu ovih partija – Dritan Abazović iz URA, Duško Marković iz SEP-a dok je Milo Đukanović počasni predsjednik DPS-a.

Na izborima učestvuju i dvije građanske liste.

Nikšić je drugi po veličini grad u Crnoj Gori sa 66,700 građana.

Na posljednjem popisu gotovo 60 odsto Nikšićana su se izjasnili kao Crnogorci, a trećina, oko 34 odsto, kao Srbi.

Više od 90 odsto građana su pravoslavne vjeroispovijesti. Grad je snažno uporište Srpske pravoslavne crkve i sjedište više pravoslavnih bratstava.

Pravo glasa na izborima ima 57,700 stanovnika, saopšteno je iz Ministarstva unutrašnjih poslova.